ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ
Θεολόγου – Καθηγητοῦ
Ἡ ἐμφάνιση ἁγίων στὴν Ἐκκλησία μας σὲ κάθε ἐποχὴ εἶναι τὸ μόνιμο θαῦμα. Οὐδέποτε ὑπῆρξε ἐποχὴ στὴ δισχιλιόχρονη πορεία τῆς Ἐκκλησίας μας ποὺ νὰ μὴν ἔχει ἐμφανιστεῖ ἅγιος. Ὅπως σὲ κάθε ἐποχή, ἔτσι καὶ στοὺς νεώτερους καὶ σύγχρονους καιροὺς ἀναδεικνύει ὁ Θεὸς ἁγίους γιὰ τὴ δόξα τὴ δική Του καὶ τὸν ἁγιασμὸ καὶ τὴν ἀρωγὴ τῶν πιστῶν. Ἕνας ἀπὸ τοὺς νέους λαοφιλεῖς ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι καὶ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Ρῶσσος.
Ἦταν Ρῶσσος στὴν καταγωγὴ καὶ εἶχε γεννηθεῖ στὴ Ν. Ρωσία, τὴ σημερινὴ Οὐκρανία, στὰ 1690 ἀπὸ εὐσεβῆ οἰκογένεια. Κατατάχτηκε στὸν ρωσικὸ στρατὸ νὰ ὑπηρετήσει τὴ στρατιωτική του θητεία, ὅταν ἡ πατρίδα του βρισκόταν σὲ πόλεμο μὲ τὴν Τουρκία (1711-1718). Ὁ νεαρὸς Ἰωάννης πολεμοῦσε μὲ ἡρωισμὸ στὸν αὐτοκρατορικὸ στρατό, ὁ ὁποῖος εἶχε ὑποστεῖ ταπεινωτικὲς ἧττες ἀπὸ τὰ ἀκατάβλητα τουρκικὰ στρατεύματα. Στὴ μάχη ἀνακατάληψης τοῦ Ἀζὼφ πιάστηκε αἰχμάλωτος, μαζὶ μὲ χιλιάδες ἄλλους συμμαχητές του καὶ ὁδηγήθηκε στὴν Κωνσταντινούπολη, ἐν μέσῳ ἐξευτελισμῶν. Ἀπὸ ἐκεῖ προωθήθηκε στὴν Καισάρεια τῆς Καππαδοκίας, στὸ χωριὸ Προκόπιο, ὅπου δόθηκε στὴν κατοχὴ ἑνὸς Ἀγᾶ, ὁ ὁποῖος ἡγεῖτο στρατοπέδου Γενιτσάρων. Ἐν μέσῳ πρωτοφανῶν ἐξευτελισμῶν καὶ σκληρῶν βασανιστηρίων του ἀνατέθηκε νὰ περιποιεῖται τὰ ζῶα καὶ νὰ μένει μαζί τους στοὺς βρώμικους ἀπὸ τὶς κοπριὲς στάβλους.
Ὁ ἴδιος, ἔχοντας ἀκράδαντη πίστη στὸ Χριστό, θεωροῦσε τὴν παραμονή του στὸ στάβλο ὡς εὐλογία, θυμίζοντάς του ὅτι καὶ ὁ Λυτρωτής μας γεννήθηκε σὲ στάβλο.
Ἐπίσης δεχόταν μὲ πλήρη ἀνεξικακία τὶς ταπεινώσεις καὶ τὰ βασανιστήρια τῶν βαρβάρων ἀλλοθρήσκων. Πρότυπό του ὁ Χριστός, ὁ ὁποῖος συγχώρησε τοὺς σταυρωτές Του! Ὅταν τὸν ξυλοκοποῦσαν, τὸν ἄφηναν νηστικὸ γιὰ μέρες καὶ τὸν ταπείνωναν, ψιθύριζε τὸν λόγο τοῦ ἀποστόλου Παύλου: «ποιός μπορεῖ νὰ μὲ χωρίσει ἀπὸ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ μου; Θλῖψις ἢ στενοχώρια ἢ διωγμὸς ἢ γυμνότης ἢ αἰχμαλωσία;» (Ρώμ.8,35). Ἐκτελοῦσε μὲ πρωτοφανῆ προθυμία τὶς ἀγγαρεῖες ποὺ τὸν ὑπέβαλλαν οἱ ἀπάνθρωποι ἄνθρωποι τοῦ Ἀγᾶ. Ἀποροῦσαν μὲ τὴν ὑπομονή, τὴν καλοσύνη καὶ τὴν ἀνεξικακία του καὶ γι’ αὐτὸ ἄρχισαν νὰ μαλακώνουν τὴν θηριωδία τους, νὰ τοῦ δείχνουν μιὰ κάποια συμπάθεια καὶ νὰ τὸν ἀποκαλοῦν «βελή», δηλαδὴ ἅγιο! Μάλιστα ἐπέτρεψε ὁ Θεὸς νὰ δείξει τὴν εὔνοιά Του πρὸς τὸν εὐσεβῆ Ἰωάννη μὲ ἕνα ἀσυνήθιστο θαῦμα. Κάποτε ὁ Ἀγᾶς ἀφέντης του εἶχε ταξιδέψει στὴν Μέκκα τῆς Ἀραβίας γιὰ προσκύνημα. Ἐκεῖ ἔλαβε ἀνεξήγητα ἕνα πιάτο ζεστὸ φαγητὸ σὲ πιάτο ποὺ ἔφερε τὸ οἰκόσημό του. Ὅταν ἐπέστρεψε στὸ Προκόπιο ἐξέτασε τὴν ὑπόθεση καὶ ἀποκαλύφτηκε ὅτι τοῦ τὸ ἔστειλε θαυματουργικὰ ὁ Ἰωάννης!
Ἀπὸ τότε σταμάτησαν τὰ βασανιστήρια. Τοῦ προτάθηκε νὰ φύγει ἀπὸ τὸ στάβλο, ἀλλὰ ἐκεῖνος ἀρνήθηκε καὶ παρέμεινε ἐκεῖ προσευχόμενος μέρα καὶ νύχτα. Ζητοῦσε κρυφὰ καὶ κοινωνοῦσε τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων. Στὶς 27 Μαΐου τοῦ 1730 ἔστειλε μήνυμα στὸν ἱερέα τοῦ χωριοῦ νὰ τὸν κοινωνήσει. Ὁ ἱερέας του ἔστειλε τὴ Θεία Κοινωνία κρυμμένη σὲ ἕνα μῆλο, ποὺ εἶχε κουφώσει, φοβούμενος τοὺς Τούρκους. Κοινώνησε καὶ παρέδωσε ἤρεμα τὸ πνεῦμα του στὸ Χριστό, ποὺ τόσο εἶχε ἀγαπήσει καὶ μιμηθεῖ στὴ σύντομη ζωή του.
Οἱ Χριστιανοί του Προκοπίου ζήτησαν τὸ σῶμα τοῦ ἁγίου καὶ τὸ ἔθαψαν μὲ μεγάλες τιμές. Στὴν κηδεία του ἔλαβαν μέρος καὶ πολλοὶ Ἀρμένιοι καὶ Τοῦρκοι, οἱ ὁποῖοι εἶχαν μάθει γιὰ τὴν ἁγία ζωή του.
Τὸ 1733 ὁ εὐλαβὴς ἱερέας ποὺ κοινωνοῦσε τὸν ἅγιο Ἰωάννη καὶ ἤξερε γιὰ τὰ μαρτύριά του, τὸν εἶδε στὸν ὕπνο του, ὁ ὁποῖος τοῦ ἀποκάλυψε πὼς τὸ σῶμα του δὲν ὑπέστη φθορὰ καὶ τοῦ ζήτησε νὰ κάνουν ἐκταφῇ καὶ νὰ τὸ ἔχουν μαζί τους στοὺς αἰῶνες γιὰ εὐλογία καὶ προστασία. Ὁ ἱερέας δίστασε καὶ τότε ἕνα οὐράνιο φῶς εἶχε καλύψει τὸν τάφο καὶ μιὰ πύρινη στήλη ἀνέβαινε στὸν οὐρανό. Οἱ πιστοὶ ἄνοιξαν τὸν τάφο καὶ βρῆκαν ὄντως ἀπόλυτα ἄφθορο τὸ σῶμα τοῦ Ἰωάννη, ἂν καὶ εἶχαν περάσει τριάμισι χρόνια ἀπὸ τὴν ταφή του, νὰ εὐωδιάζει! Τὸ μετέφεραν μὲ εὐλάβεια καὶ τιμὲς στὸ ναό τους χωριοῦ, ὅπου ἄρχισαν νὲ ἐπιτελοῦνται θαύματα σὲ Χριστιανοὺς καὶ ἀλλοθρήσκους.
Λίγο ἀργότερα σὲ σύρραξη τοῦ σουλτάνου μὲ τὸν πασᾶ τῆς Αἰγύπτου Ἰμπραήμ, ὁ ἀπεσταλμένος τοῦ σουλτάνου πασᾶς Ὀσμὰν ἔδωσε διαταγὴ νὰ καεῖ τὸ ἱερὸ λείψανο. Οἱ πιστοὶ μὲ δάκρυα στὰ μάτια ἔβλεπαν νὰ κατατρῶνε οἱ φλόγες τὸ θεοφόρο σῶμα. Ἀλλὰ τὴν ἄλλη μέρα, καὶ ἐνῷ εἶχε «χωνέψει» ἡ φωτιά, βρῆκαν τὸ τίμιο λείψανο καὶ πάλι ἄφθορο, ἁπλᾶ μαυρισμένο! Οἱ φλόγες το σεβάστηκαν! Τὸ τοποθέτησαν σὲ ἀργυρὴ λάρνακα καὶ ἐκεῖνο ἄρχισε καὶ πάλι νὰ κάνει θαύματα σὲ χριστιανοὺς καὶ μουσουλμάνους!
Κατὰ τὴ μικρασιατικὴ καταστροφὴ τοῦ 1922 οἱ εὐσεβεῖς κάτοικοι τοῦ Προκοπίου πῆραν μαζί τους τὸ ἱερὸ λείψανο καὶ τὸ μετέφεραν μὲ μύριους κινδύνους καὶ περιπέτειες στὴν Ἑλλάδα.
Ἀπὸ τὸ λιμάνι της Μερσίνας μεταφέρθηκε στὴ Χαλκίδα, μὲ ἔξοδα τῆς εὐσεβοῦς οἰκογένειας Παπαδόπουλου. Ἔμεινε ἐκεῖ ὡς τὸ 1925, ὁπότε μεταφέρθηκε ὁριστικὰ στὸ Νέο Προκόπιο τῆς Εὔβοιας. Τὸ 1930 θεμελιώθηκε περικαλλὴς ναὸς πρὸς τιμή του. Ἐκεῖ παραμένει τὸ τίμιο σκήνωμά του μέχρι σήμερα, σὲ βαρύτιμη λάρνακα καὶ μαρμάρινη περίτεχνη θολωτὴ βάση.
Τὸ Νέο Προκόπιο Εὐβοίας εἶναι ἕνα ἀπὸ τοὺς πλέον δημοφιλεῖς προορισμοὺς χιλιάδων πιστῶν ἀπὸ ὅλη τὴν Ἑλλάδα καὶ τὸ ἐξωτερικό, κι αὐτὸ διότι μαρτυροῦνται ἄπειρα θαύματα ἀπὸ τὸν ἅγιο Ἰωάννη. Καραβάνια προσκυνητῶν καταφθάνουν καθημερινά, νὰ περάσουν μπροστὰ ἀπὸ τὴ λάρνακα τοῦ ἁγίου. Νὰ τὸν προσκυνήσουν. Νὰ τὸν παρακαλέσουν γιὰ τὰ προβλήματά τους ἢ νὰ τὸν εὐχαριστήσουν γιὰ τὰ ἐπιτελούμενα θαύματά του!
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’. Ταχύ προκατάλαβε.
Ἐκ γῆς ὁ καλέσας σε πρὸς οὐρανίους μονάς, τηρεῖ καὶ μετὰ θάνατον ἀδιαλώβητον τὸ σκῆνός σου ὅσιε. Σὺ γὰρ ἐν τῇ Ἀσία ὡς αἰχμάλωτος ἤχθης, ἔνθα καὶ ὠκειώθης τῷ Χριστῷ Ἰωάννη. Αὐτὸν οὖν ἱκέτευε, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Κοντάκιον
Ἦχος δ’. ᾿Επεφἆνης σἦμερον.
Τῶν λαμπρῶν ἀγώνων σου, Ὅσιε Πάτερ, ἡ ἁγία σήμερον, ἐπέστη μνήμη τὰς ψυχάς, τῶν εὐσεβῶν κατευφραίνουσα, ὧ Ἰωάννη τῶν πίστει τιμώντων σε.
ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
27 Μαΐου 2025 ἑορτάζουν:
Ἅγιος Ἐλλάδιος
Ἅγιος Θεράπων
Ὅσιος Ἰωάννης ὁ Ρῶσσος
Ἅγιος Εὐσεβιώτης
Ἅγιος Ἀλύπιος
Ὅσιος Βεδέας ὁ Ὁμολογητής
Ὅσιος Θεράπων ἡγούμενος τῆς Λευκῆς Λίμνης
Ἀνακομιδὴ ἱερῶν λειψάνων τοῦ Ἁγίου Ἰωνᾶ Μητροπολίτη Μόσχας
Ἀνακομιδὴ ἱερῶν λειψάνων τοῦ Ἁγίου Φωτίου Μητροπολίτη Μόσχας
Ἀνακομιδὴ ἱερῶν λειψάνων τοῦ Ἁγίου Κυπριανοῦ Μητροπολίτη Μόσχας
Ἅγιος Ἰούλιος ὁ Στρατηλάτης ὁ Μάρτυρας
Ὅσιος Βασίλειος ὁ ἐκ Γεωργίας
Ὅσιος Μιχαὴλ ἐκ Γεωργίας
Ἅγιος Φίλιππος Α’ Μητροπολίτης Μόσχας
Ὅσιος Λάζαρος τοῦ Πσκώφ
Ὅσιος Ματθαῖος ὁ ἐκ Ρωσσίας
Ὅσιος Θεράπων του Μονζέσκιϋ