Τοῦ Λάμπρου Κ. Σκόντζου
Θεολόγου – Καθηγητοῦ
Οἱ τέσσερις ἱεροὶ εὐαγγελιστές, ὁ Ματθαῖος, ὁ Μᾶρκος, ὁ Λουκᾶς καὶ ὁ Ἰωάννης, κατέχουν ξεχωριστὴ θέση στὴν Ἐκκλησία μας, διότι ἐπιλέχτηκαν ἀπὸ τὸ Θεὸ νὰ καταγράψουν τὴ Θεία Ἀποκάλυψη, δηλαδὴ τὰ Ἱερὰ Εὐαγγέλια, τὰ ὁποῖα περιέχουν τὴ ζωὴ καὶ τὴ διδασκαλία τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ τὸν τρόπο τῆς σωτηρίας μας. Στὴν παροῦσα σύντομη ἐργασία μας θὰ κάνουμε λόγο γιὰ τὸν Μᾶρκο καὶ τὸ περιεχόμενο τοῦ Εὐαγγελίου του.
Γεννήθηκε περὶ τὸ 20 μ.Χ. πιθανότατα στὴν Κύπρο καὶ εἶχε ἰουδαϊκὴ καταγωγή. Ἡ μητέρα του ὀνομαζόταν Μαρία καὶ ἦταν ἀνεψιὸς τοῦ ἀποστόλου Βαρνάβα. Ἐνωρὶς ἐγκαταστάθηκε στὰ Ἱεροσόλυμα. Τὸ ἰουδαϊκό του ὄνομα ἦταν Ἰωάννης καὶ Μᾶρκος ἦταν τὸ ρωμαϊκό του ἐπώνυμο, τὸ ὁποῖο πῆρε κατὰ τὴ συνήθεια τῆς ἐποχῆς. Βεβαίως ἐπικράτησε τὸ Μᾶρκος, μὲ τὸ ὁποῖο μᾶς εἶναι γνωστὸς στὴν Ἐκκλησία. Ἦταν ἑλληνιστής, δηλαδὴ εἶχε ἑλληνικὴ παιδεία. Ἡ μητέρα του ὑπῆρξε ἔνθερμος μαθήτρια τοῦ Κυρίου. Μαζὶ μὲ τὶς ἄλλες μαθήτριες ἀκολουθοῦσαν τὸν Ἰησοῦ στὶς περιοδεῖες Του καὶ κατὰ τὴν ταφή Του ἔφεραν μύρα γιὰ νὰ μυρώσουν τὸ ἄχραντο Σῶμα Του. Ἀναφέρεται πὼς μετὰ τὴν ἀνάσταση φιλοξενοῦσε στὸ εὐρύχωρο καὶ πλούσιο σπίτι της τὴν πρώτη ἐκκλησία. Εἰκάζεται ὅτι τὸ ὑπερῶο τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου ἀνῆκε στὴ μητέρα τοῦ Μάρκου καὶ πὼς ὁ Μᾶρκος εἶναι ὁ νεαρὸς ποὺ ἐμφανίστηκε τυλιγμένος σὲ σεντόνι κατὰ τὴ σύλληψη τοῦ Χριστοῦ στὸ Ὅρος τῶν Ἐλαιῶν, στὸν κῆπο της Γεθσημανή. Ὅταν ἔγινε ἀντιληπτὸς ἀπὸ τοὺς στρατιῶτες ἄφησε τὸ σεντόνι καὶ ἔφυγε γυμνὸς (Μάρκ.14,51-5). Ὁ ἅγιος Ἐπιφάνειος ἀναφέρει τὴν πληροφορία ὅτι ἀνῆκε στὴ χορεία τῶν ἑβδομήκοντα ἀποστόλων.
Ἀμέσως μετὰ τὴν Πεντηκοστὴ ἀφιερώθηκε στὴν ὑπηρεσία τῆς Ἐκκλησίας. Ἀρχικὰ ἀκλούθησε τὸ θεῖο του Βαρνάβα καὶ τὸν ἀπόστολο Παῦλο στὶς διάφορες περιοδεῖες του στὴν Κύπρο καὶ στὴ Μ. Ἀσία. Κατόπιν προσκολλήθηκε στὸν ἀπόστολο Πέτρο καὶ ἔγινε ἀκόλουθός του.
Ἀρχαία παράδοση ἀναφέρει ὅτι ἵδρυσε τὴν Ἐκκλησία της Ἀκηλυΐας τῆς Ἰταλίας καὶ ἐργάσθηκε ὡς ἱεραπόστολος στὴ Δύση, στὴ Ρώμη καὶ στὰ Μεδιόλανα. Ἀργότερα πῆγε στὴν Αἴγυπτο, στὴ Λιβύη καὶ στὴ Βαρβαρία, δηλαδὴ τὸ σημερινὸ Μαρόκο καὶ τὴν Τύνιδα, ὅπου κήρυξε μὲ ἰδιαίτερη θέρμη τὸ Εὐαγγέλιο. Ἡ παράδοση τὸν θέλει ὡς ἱδρυτὴ τῆς Ἐκκλησίας της Ἀλεξάνδρειας καὶ πρῶτο ἐπίσκοπό της, τὴν ὁποία ποίμανε ἀπὸ τὸ 43 ἕως τὸ 68 μ.Χ. Ἐργάστηκε δραστήρια καὶ μετέστρεψε στὴν πίστη στὸ Χριστὸ πλῆθος Ἰουδαίων καὶ Ἐθνικῶν.
Ἡ πλούσια ἱεραποστολική του δράση ἐνόχλησε καὶ θορύβησε τοὺς εἰδωλολάτρες της Ἀλεξάνδρειας, ἡ ὁποία, ὅπως εἶναι γνωστό, ἱδρύθηκε καὶ κατοικοῦνταν ἀπὸ Ἕλληνες. Τὰ ἐκεῖ εἰδωλολατρικὰ ἱερατεῖα, ἰδιαιτέρως του Σέραπι, ἀσκοῦσαν τεράστια ἐπιρροὴ στοὺς κατοίκους της Ἀλεξάνδρειας. Καλλιεργοῦσαν ἀπίστευτες πρακτικὲς σκοταδισμοῦ καὶ δεισιδαιμονίας στὶς μᾶζες τῶν εἰδωλολατρῶν. Γι’ αὐτὸ καὶ ξεσήκωναν συχνὰ τὸν φανατισμένο ὄχλο ἐναντίον τοῦ Μάρκου. Ἀνήμερα τοῦ Πάσχα τοῦ 68 μ.Χ. τὴν ὥρα ποὺ ὁ Μᾶρκος κήρυττε, ὅρμισαν καὶ τὸν συνέλαβαν, τὸν ἔδεσαν μὲ σχοινιὰ καὶ τὸν ἔσερναν στοὺς δρόμους της Ἀλεξάνδρειας. Ἐν μέσῳ ἀπερίγραπτων ἐξευτελισμῶν καὶ βασανισμῶν ὑπέμεινε τὸ μαρτύριο μὲ πρωτοφανῆ ἡρωισμὸ καὶ ἀνεξικακία, ἕως ὅτου, ἐξέπνευσε ἀπὸ τὰ τραύματα τῶν ἀνελέητων λιθοβολισμῶν τοῦ εἰδωλολατρικοῦ φανατισμένου πλήθους. Προσπάθησαν νὰ κάψουν τὸ λείψανό του, ἀλλὰ δὲν τὸ κατάφεραν, διότι ξέσπασε ἀπρόβλεπτη καταιγίδα. Τὸ παρέλαβαν οἱ χριστιανοὶ τῆς πόλεως καὶ τὸ ἔθαψαν μὲ τιμὲς σὲ γειτονικὸ χωριό. Ὁ τάφος του ἔγινε τόπος προσκυνήματος καὶ πηγὴ ἁγιασμοῦ καὶ θαυμάτων.
Τὸ 828 δύο Ἑνετοὶ ἔμποροι ἅρπαξαν τὰ λείψανα τοῦ ἁγίου Μάρκου καὶ τὰ μετέφεραν στὴν Βενετία. Πρὸς τιμή του ἔκτισαν λαμπρότατο ναὸ καὶ κατασκεύασαν πολύτιμη λάρνακα, ὅπου τοποθέτησαν τὰ ἱερά του λείψανα. Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 25 Ἀπριλίου.
Ὁ Εὐαγγελιστὴς Μᾶρκος συνέγραψε τὸ δεύτερο, κατὰ σειρὰ στὴν Καινὴ Διαθήκη Εὐαγγέλιο. Ἡ συγγραφὴ ἔγινε περὶ τὸ 65 καὶ εἶναι τὸ συντομότερο ἀπὸ τὰ ἄλλα τρία, περιέχοντας 16 κεφάλαια. Κύρια ἐπιδίωξή του εἶναι νὰ ἀποδείξει τὴ θεία καταγωγὴ τοῦ Χριστοῦ καὶ ὅτι Αὐτὸς εἶναι ὁ ἀληθινὸς Μεσσίας καὶ λυτρωτὴς τοῦ κόσμου. Νὰ Τὸν παρουσιάσει ὡς τὸν μοναδικὸ κραταιὸ καὶ παντοδύναμο Θεό, ἐπιμένοντας κυρίως στὴν ἐξιστόρηση τῶν θαυμάτων Του καὶ τῶν πράξεών Του καὶ λιγότερο στὰ λόγια καὶ τὴ διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ. Χαρακτηρίζεται ἔτσι ὡς Εὐαγγέλιο τῆς δράσεως.
Ὁ Κλήμης ὁ Ἀλεξανδρέας (+215), ἀναφέρει πὼς τὸ Εὐαγγέλιό Του ὁ Μᾶρκος τὸ ἔγραψε στὴν κραταιὰ καὶ κοσμοκράτειρα τότε Ρώμη καὶ πὼς τὸ ἀπευθύνει στοὺς Ρωμαίους. Αὐτὸ φρονοῦν καὶ σύγχρονοι μελετητές. Γι’ αὐτὸ καὶ θέλει νὰ ἀποδείξει στοὺς ἀποδέκτες τοῦ Εὐαγγελίου του ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς εἶναι ὁ ἕνας, ὁ μοναδικὸς καὶ παντοδύναμος Θεός, ἀσύγκριτα ἀνώτερος ἀπὸ τοὺς ἀνύπαρκτους εἰδωλολατρικοὺς «θεοὺς» τῆς Ρώμης. Ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι ἀσύγκριτα ἰσχυρότερος ἀπὸ τοὺς ἰσχυροὺς καὶ διεφθαρμένους Ρωμαίους αὐτοκράτορες, οἱ ὁποῖοι εἶχαν θεοποιήσει τοὺς ἑαυτούς τους καὶ ἀπαιτοῦσαν λατρεία ἀπὸ τοὺς ὑπηκόους τους.
Πολλοὶ μελετητὲς τῆς Καινῆς Διαθήκης θεωροῦν τὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Μάρκου ὡς τὸ ἀρχαιότερο Εὐαγγέλιο, τὸ ὁποῖο ἀποτέλεσε τὴν πηγὴ τῶν ἄλλων δύο «συνοπτικῶν» Εὐαγγελιστῶν (Ματθαίου καὶ Λουκᾶ). Ὁ ἀποστολικὸς Πατέρας Παπίας (2ος αἰὼν) ἀναφέρει τὴν πληροφορία ὅτι «ὁ Μᾶρκος ὑπῆρξε ἑρμηνευτὴς τοῦ Πέτρου», πὼς τὸ Εὐαγγέλιό του εἶναι στὴν οὐσία λόγια καὶ ἐξιστορήσεις ἐκείνου καὶ γι’ αὐτὸ εἶναι ἀξιόπιστο. Τὸ ἴδιο καὶ ὁ ἅγιος Ἰουστῖνος ὁ Φιλόσοφος (+164) τὸ χαρακτηρίζει ὡς «ἀπομνημονεύματα τοῦ Πέτρου». Ἀναφέρει καὶ γεγονότα ποὺ παραλείπουν οἱ ἄλλοι δύο «συνοπτικοί». Τὸ διακρίνει ἡ σαφήνεια, ἡ ἀκρίβεια, ἡ ἁπλότητα καὶ ἡ χάρη. Ἡ γλῶσσα του εἶναι ἁπλῆ καὶ κατανοητή, χωρὶς νὰ χάνει την λογιότητά της. Παραθέτει λατινικὲς ὁρολογίες, δεῖγμα ὅτι ἀπευθύνεται στοὺς Ρωμαίους εἰδωλολάτρες. Τέλος τὸ διακρίνει ἡ ζωηρότητα καὶ ἡ ὀρμητικότητα, ἐκφράζοντας προφανῶς τὴ γνωστή μας παρορμητικότητα τοῦ Πέτρου.
Αὐτὸς ἦταν ὁ ἅγιος Εὐαγγελιστὴς Μᾶρκος καὶ τὸ θεόπνευστο Εὐαγγέλιό του.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Τοῦ Πέτρου συνέκδημος, καὶ κοινωνὸς ἱερός, τοῦ Λόγου διάκονος, καὶ ὑποφήτης σοφός, ἐδείχθης Ἀπόστολε, ὅθεν τὸ τοῦ Σωτῆρος, Εὐαγγέλιον θεῖον, Μᾶρκε διαχαράττεις, ὡς οὐράνιος μύστης, διὸ Εὐαγγελιστὰ σέ, πόθω γεραίρομεν.
Κοντάκιον
Ἦχος β. Τὰ ἄνω ζητῶν.
Ἐξ ὕψους λαβών, τὴν χάριν τὴν τοῦ Πνεύματος, ῥητόρων πλοκάς, διέλυσας Ἀπόστολε, καί τά ἔθνη ἅπαντα, σαγηνεύσας, Μᾶρκε ἀοίδιμε, τῷ Δεσπότῃ προσήγαγες, τό θεῖον κηρύξας Εὐαγγέλιον.
ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
25 Ἀπριλίου 2025 ἑορτάζουν:
Ἅγιος Μᾶρκος ὁ Ἀπόστολος καὶ Εὐαγγελιστής
Ζωοδόχος Πηγή
Ἅγιος Μακεδόνιος Β’ Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης
Ἀνάμνηση τῶν ἐγκαινίων τοῦ σεπτοῦ Ἀποστολείου
Ἁγία Νίκη
Ἅγιοι Ὀκτὼ Ὁσιομάρτυρες καὶ Ἀναχωρητές
Ἅγιος Maughald (Ἰρλανδός)
Ἅγιος Ἀννιανὸς Ἐπίσκοπος Ἀλεξανδρείας
Ὅσιος Σιλβέστρος της Ὀμπνόρα
Ὅσιος Βασίλειος ὁ Ἡσυχαστής
Σύναξη τῆς Παναγίας τῆς νήσου Τελένδου
Σύναξη τῆς Παναγίας της Παλαιοκαστρίτισσας στὴν Κερκύρα
Σύναξη τῆς Παναγιᾶς της Ἀργοκοιλιώτισσας στὴν Νάξο
Σύναξη τῆς Παναγιᾶς της Καλόπετρας στὴν Ρόδο
Σύναξη τῆς Παναγίας τῆς Φιλερήμου στὴν Ρόδο
Σύναξη τῆς Παναγίας της Κεφαλαριώτισσας στὴν Ἀργολίδα
Σύναξη τῆς Παναγίας της Τρυπητὴς στὸ Αἴγιο
Σύναξη τῆς Παναγίας στοὺς Ἀμπελόκηπους (Ταμπάκικα) Λαρίσης
Σύναξη τῆς Παναγίας της Κλειβωκὰς στὴν Ἀρκαδία
Σύναξη τῆς Παναγίας της Σπηλαιώτισσας στὰ Ἄγραφα τῆς Πίνδου
Σύναξη τῆς Παναγίας της Λαοδηγητρίας στὴν Θεσσαλονίκη
Σύναξη τῆς Παναγίας τῆς Φανερωμένης στὴν Ρόδο
Σύναξη τῆς Παναγίας τῆς Κορυφιώτισσας στὸ Καμάρι Κορινθίας
Σύναξη τῆς Παναγίας Βύσσιανης στὶς Σέρρες