ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ
Θεολόγου – Καθηγητοῦ
Τὰ Ἑπτάνησα εἶναι κοιτίδα πολλῶν ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς ὑπῆρξε ὁ νεοφανὴς ἅγιος Παναγῆς Μπασιὰς ἀπὸ τὸ Ληξούρι της Κεφαλονιάς. Ἔζησε στὴν ἐποχή, ὅταν τὰ Ἑπτάνησα ἄλλαζαν συνεχῶς κατακτητὲς καὶ ἡ Ἐκκλησία μας στέναζε κάτω ἀπὸ τὶς ἀφόρητες πιέσεις τῶν αἱρετικῶν παπικῶν, οἱ ὁποῖοι γιὰ ὁλόκληρες ἑκατονταετίες συνεργάζονταν στενὰ μὲ τοὺς κατακτητὲς δυτικοὺς γιὰ τὸν ἀφελληνισμὸ τῶν κατοίκων καὶ τὴν ὑποταγὴ στὸν αἰρεσιάρχη πάπα.
Γεννήθηκε στὸ Ληξούρι τὸ 1801. Γονεῖς ἦταν ὁ Μιχαὴλ Τυπάλδος Μπασιὰς καὶ ἡ Ρεγγίνα τὸ γένος Δελλαπόρτα, εὐσεβεῖς καὶ εὐκατάστατοι. Ἔλαβε σοβαρὴ γραμματικὴ μόρφωση. Γνώριζε ἐπίσης τὴν Ἰταλική, Γαλλικὴ καὶ Λατινικὴ γλῶσσα.
Ἀρχικὰ διορίστηκε γραμματοδιδάσκαλος καὶ ἐξάσκησε τὸ λειτούργημα τοῦ διδασκάλου, ἀλλὰ σύντομα ἐμπνεύστηκε ἀπὸ τὰ ριζοσπαστικὰ κηρύγματα τῶν Κοσμᾶ Φλαμιάτου καὶ Εὐσεβίου Πανά, μεγάλων ἐκκλησιαστικῶν ἀναστημάτων τῆς ἐποχῆς, οἱ ὁποῖοι ὑπεράσπιζαν τὴν Ἑλλάδα καὶ τὴν Ὀρθοδοξία καὶ συντάχτηκε μαζί τους. Οἱ ἄγγλοι (κυρίαρχοι τῆς Ἑπτανήσου) ὑποτιθέμενοι προστάτες, τυραννοῦσαν τὸ λαὸ καὶ ἐπιβουλεύονταν τὸ ὀρθόδοξο φρόνημά του.
Ἄφησε λοιπὸν τὸ δημόσιο σχολεῖο, τὸ ὁποῖο προπαγάνδιζε τὴν ἀγγλικὴ κυριαρχία, καὶ ἄρχισε νὰ παραδίδει μαθήματα κατ’ οἶκον.
Σὲ ἡλικία 20 ἐτῶν, μετὰ τὸν θάνατον τοῦ πατέρα τοῦ, ἔχοντας ἔμφυτη κλίση γιὰ τὸν μοναχισμὸ καὶ ἐπηρεαζόμενος ἀπὸ τὴν προσωπικότητα τοῦ Πολιούχου μεγάλου Ἀσκητοῦ, Ἁγίου Γερασίμου καὶ τοῦ γείτονά τοῦ, ἐπίσης μεγάλου Ἀσκητοῦ, Ἁγίου Ἀνθίμου, ἐγκατέλειψε τὰ πάντα καὶ πῆγε στὸ νησάκι «Ξηροσκόπελο», στὴν Κάτω Λειβαθώ, στὴ Μονὴ Βλαχερνῶν, τόπος ἐξορίας Κληρικῶν ἀπὸ τοὺς Ἄγγλους. Ἐκεῖ συνάντησε καὶ τὸν ἐξόριστο περίφημο Ζακύνθιο Κληρικὸ Νικόλαο Καντούνη καὶ ἔλαβε τὸ μοναχικὸς σχῆμα καὶ μοναχικὸ ὄνομα Παΐσιος.
Δὲν ἔμεινε ὅμως ἐκεῖ πολὺ διάστημα, διότι ἀναγκάστηκε νὰ γυρίσει στὸ Ληξούρι νὰ προστατέψει τὴ χήρα μητέρα του καὶ τὴν ἀπροστάτευτη ἀδελφή του. Ἂν καὶ ζοῦσε στὸν κόσμο, ὁλόκληρη ἡ ζωή του ἀποδείχτηκε ἕνας συνεχὴς ἀσκητικὸς ἀγῶνας καὶ μιὰ συνεπὴς βίωση τῶν μοναχικῶν ἰδεωδῶν καὶ ἀρχῶν. Στὰ 1836 χειροτονεῖται διάκονος καὶ Πρεσβύτερος ἀπὸ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Κεφαλληνίας Παρθένιο Μακρή. Στὸ ἑξῆς ζοῦσε γιὰ τὴν Ἐκκλησία, γιὰ τὸ Χριστὸ καὶ γιὰ τοὺς πιστοὺς ἀδελφούς του. Ἀρνήθηκε νὰ διοριστεῖ σὲ ἐνορία καὶ ἐγκαταστάθηκε στὴ μικρὴ Μονὴ τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνος. Γιὰ πενῆντα χρόνια λειτουργοῦσε καθημερινά, κήρυττε μὲ φλόγα ψυχῆς. Ἔτρεχε στὰ σπίτια τῶν κατοίκων γιὰ νὰ τοὺς βοηθήσει ὑλικὰ καὶ πνευματικά. Τὸ πρόβλημα τοῦ καθενὸς γινόταν καὶ δικό του πρόβλημα. Πούλησε ὅλα του τα ὑπάρχοντα καὶ τὰ μοίρασε στοὺς φτωχούς. Ἀναδείχτηκε ἐπίσης ἐξαίρετος ἐξομολόγος. Πλήθη βασανισμένων ἀνθρώπων ἔτρεχαν γιὰ νὰ πάρουν παρηγοριὰ καὶ νὰ ἐλαφρώσουν τὰ βαριὰ φορτία τους ἀπὸ τὸν αὐτὸν ἐνάρετο κληρικό.
Μὲ τὴν προσωπική του κάθαρση καὶ ἁγιότητα, ἔλαβε ἀπὸ τὸ Θεὸ τὸ χάρισμα τῆς προφητείας καὶ προέλεγε τὰ μέλλοντα συμβαίνειν σὲ πρόσωπα, οἰκογένειες καὶ γενικότερα τῆς κοινωνίας. Ἀξιώθηκε ἐπίσης νὰ ἐπιτελεῖ στὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ θαύματα.
Ταυτόχρονα εἶχε ἀναπτύξει καὶ μιὰ ἀξιοθαύμαστη ἐθνικὴ καὶ πατριωτικὴ δράση.
Στὶς 21 Μαΐου 1864 γεύτηκε τὴ χαρὰ τῆς Ἑνώσεως τῆς Ἑπτανήσου μὲ τὴν Μητέρα Ἑλλάδα, γιὰ τὴν ὁποίαν ἐργάστηκε καὶ ὁ ἴδιος μὲ τὸν ἰδικό του ἀντιστασιακὸ τρόπο, στὸ πλευρὸ τῶν ἡρώων ριζοσπαστῶν, διατηρῶντας καὶ καλλιεργῶντας τὴν Ὀρθόδοξη παράδοση, σὲ τόσο δύσκολες πολιτικὲς καὶ κοινωνικὲς περιόδους.
Τὸ 1867 μὲ τοὺς φοβεροὺς σεισμοὺς τῆς Παλλικῆς γκρεμίστηκε τὸ σπίτι του καὶ ἔκτοτε φιλοξενήθηκε στὸ σπίτι τοῦ ἐξαδέλφου τοῦ Ἰωάννου Γερουλάνου, πατέρα τοῦ γνωστοῦ χειρουργοῦ καὶ ἀκαδημαϊκοῦ Μαρίνου Γερουλάνου.
Ἦταν ταπεινός. Δὲν ἤθελε νὰ μιλοῦν γι’ αὐτὸν καὶ γιὰ τοῦτο ἀποφάσισε νὰ ἀσκήσει τὴν ἀρχαία καὶ μεγάλη ἀρετή της διὰ Χριστὸν σαλότητας. Προσποιούταν τὸν πνευματικὰ ἀνάπηρο, νὰ θεωροῦν οἱ ἄλλοι τὰ πνευματικά του χαρίσματα καὶ τὶς ἀρετές του ὡς προϊόντα ἀνθρώπου χαμηλῆς νοημοσύνης. Παρ’ ὅλα αὐτὰ ἔχαιρε ἐκτίμησης ἀπὸ τὸ σύνολο τῶν κατοίκων, ἐκτὸς ἐλαχιστότατων περιπτώσεων. Ὡς καὶ ὁ γνωστὸς ληξουριώτης ἀντικληρικὸς λογοτέχνης Ἀνδρέας Λασκαράτος τὸν συμπαθοῦσε καὶ τὸν ἐκτιμοῦσε!
Ἀπὸ τὶς κακουχίες, τί στερήσεις καὶ τὸν ἀσκητικό του ἀγῶνα κλονίστηκε ἡ ὑγεία του ἔμεινε πέντε χρόνια κλινήρης.
Τὸν εἶχε ἐπισκεφθεῖ στὸ σπίτι του ὁ Μητροπολίτης Κεφαλληνίας Γερμανὸς Καλλιγάς, τοῦ ὁποίου προεῖπε τὴν ἐκλογή του ὡς Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν! Κοιμήθηκε εἰρηνικά, σὲ ἡλικία 88 ἐτῶν, τὴν 7η Ἰουνίου 1888. Ἡ κηδεία του ἔγινε πάνδημη. Τὸν ἀποχαιρέτισε ὅλος ὁ λαός της Κεφαλονιάς, μὲ ἐπί κεφαλῆς τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Γερμανὸ Καλλιγά.
Ἡ φήμη του δὲν ἔσβησε ποτὲ ἀπὸ τὶς μνῆμες τῶν εὐσεβῶν Κεφαλλήνιων. Ὥσπου ἡ μητέρα μας Ἐκκλησία στὰ 1986 τὸν κατέταξε στὰ ἁγιολόγιά της. Ἡ ἀνακομιδὴ τῶν ἱερῶν λειψάνων του ὑπῆρξε μεγάλο γεγονός, τῶν ὁποίων ἡ εὐωδία ἐπιβεβαίωσε τὴν ἁγιότητά του. Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 7 Ἰουνίου, ἡμέρα τῆς ὁσιακῆς κοίμησής του. Τὰ χαριτόβρυτα λείψανά του φυλάσσονται στὸν Ἱερὸ Ναὸ Ἁγίου Σπυρίδωνος Ληξουρίου.
Ἀπὸ ὅλες τὶς ἀρετές του ξεχωρίζει ἡ ταπείνωσή του, ἡ ὁποία, ἐξυψώνει τὸν ἄνθρωπο καὶ τὸν τοποθετεῖ κάτω ἀπὸ τὸ θρόνο τοῦ Θεοῦ.
Σὲ ἀντίθεση μὲ τὴν ὑπερηφάνεια, ἡ ὁποία γκρεμίζει τὸν ἄνθρωπο στὰ πιὸ βαθιὰ βάραθρα τῆς κολάσεως. Ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι ἡ ἀγιάτρευτη ρίζα τοῦ κακοῦ στὸν ἄνθρωπο, ἡ ὁποία τὸν κρατᾶ μακριὰ ἀπὸ τὴν ἁγιαστικὴ χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ πὼς ἡ ταπείνωση εἶναι τὸ σωτήριο ἀντίδοτο τῆς καταστροφικῆς πορείας, ποὺ ὁδηγεῖ τὸν ἄνθρωπο ἡ ἐγωπάθεια. Εἶναι τὸ χειρότερο ἐμπόδιο γιὰ τὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Αὐτὴ ἡ ἐγωιστικὴ αὐτάρκεια, ὡς μιὰ λίαν νοσηρὴ κατάσταση ἐμποδίζει τὴ συναίσθηση τῆς ἀμαρτωλότητας καὶ τὴ διάθεση γιὰ μετάνοια. Ἐγωισμὸς καὶ μετάνοια εἶναι δυὸ ἔννοιες ἐντελῶς ἀντίθετες καὶ ἀσυμβίβαστες μεταξύ τους. Ἡ μία ἀναιρεῖ τὴν ἄλλη. Οἱ πύλες τῆς ψυχῆς τοῦ ἐγωπαθοῦς ἀνθρώπου εἶναι ἑρμητικὰ κλειστὲς γιὰ τὴ θεία χάρη καὶ κατὰ συνέπεια εἶναι ἀδύνατη ἡ σωτηρία του, ὅσο ἐμμένει στὴν ἐγωιστική του περιχάραξη. Ὁ ἅγιος Παναγῆς, ὑπῆρξε ἡ ἐνσάρκωση τῆς ταπεινοφροσύνης, ὁ ὁποῖος δίδασκε τὴν ταπεινότητα περισσότερο μὲ τὴ ζωὴ τοῦ παρὰ μὲ τὰ λόγια του.
Τέτοιους κληρικούς, σὰν καὶ τὸν ἅγιο Παναγῆ Μπασιά, ἔχουμε ἀνάγκη αὐτὲς τὶς δύσκολες καὶ ἀποκαλυπτικὲς ἡμέρες ποὺ ζοῦμε.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Ληξουρίου τὸν γόνον, Ἱερέων τὸ καύχημα, τῆς Κεφαλληνίας φωστῆρα νεοφανῶς ἀνατείλαντα, ὑψήσωμεν ἐν ὕμνοις Παναγήν, τὸν μύστην τῆς Τριάδος τῆς σεπτῆς, ἐμφανῶς κεκοσμημένον προφητικῶ τοῦ Πνεύματος χαρίσματι, διὸ τὸν δοξάσαντα αὐτὸν λαμπρῶς ἀντιδοξάσωμεν, ἶνα εὔρωμεν χάριν καὶ πταισμάτων τὴν συγχώρησιν.
Κοντάκιον
Ἦχος πλ. γ’. Ἡ Παρθένος σήμερον.
Χαρμοσύνοις άσμασι , Κεφαλληνία η νήσος , συγκαλείται σήμερον των φιλεόρτων τα πλήθη , έρεισμα της Εκκλησίας ανευφημήσαι , σέμνωμα νεοφανέντα Ορθοδοξίας , Παναγήν τον Θεηγόρον , Χριστού τον μυστην και ταύτης αγλάϊσμα.
ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
7 Ἰουνίου 2025 ἑορτάζουν:
Ψυχοσάββατο
Ἅγιος Θεόδοτος ὁ ἐν Ἄγκυρᾳ
Ἁγία Ποταμιαίνη
Ὅσιος Παναγῆς Μπασιὰς (Παΐσιος)
Ἁγία Ζηναΐς ἡ Θαυματουργή
Ἀγίες Αἰσία καὶ Σωσάννα
Ἅγιος Λυκαρίων
Ἅγιοι Ταράσιος καὶ Ἰωάννης
Ὅσιος Στέφανος ὁ Πρεσβύτερος
Ὅσιος Ἄνθιμος ὁ Πρεσβύτερος
Ὁσία Σεβαστιανὴ ἡ Θαυματουργή
Ἅγιος Ἀναστάσιος ὁ Γόρδιος
Ἅγιοι Βασιλείδης μάρτυρας Στρατιώτης καὶ Ἰωάννης ὁ ὁσιομάρτυρας
Ἅγιος Ἀντώνιος τῆς Μονῆς Βαλαάμ
Ἅγιος Willibald