Τοῦ Λάμπρου Κ. Σκόντζου
Θεολόγου – Καθηγητοῦ
Οἱ ὅσιες γυναῖκες συναγωνίστηκαν ἐπάξια στὴν ἄσκηση, στὴν ἀρετὴ καὶ στὴν ἁγιότητα τοὺς ἄνδρες ὁσίους. Τὰ συναξάρια τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι γεμᾶτα ἀπὸ ἅγιες γυναῖκες, οἱ ὁποῖες ἀναδείχτηκαν σὲ ὕψη ἁγιότητας καὶ ἀξιώθηκαν νὰ θαυματουργούν. Μιὰ ἀπὸ αὐτὲς εἶναι καὶ ἡ ἁγία Ἐλισάβετ ἡ Θαυματουργός.
Καταγόταν ἀπὸ τὰ μέρη τῆς Ἡράκλειας τῆς Θράκης καὶ ἔζησε τὸν 5ο αἰῶνα. Οἱ γονεῖς της ὀνομαζόταν Εὐνομιανὸς καὶ Εὐφημία. Ἦταν γνωστοὶ γιὰ τὴν εὐσέβειά τους καὶ τὶς ἀρετές τους. Ἀνῆκαν στοὺς εὔπορους κατοίκους τῆς περιοχῆς. Κατοικοῦσαν στὴν κωμόπολη Θρακοκρήνη, ἡ ὁποία ἀργότερα εἶχε μετονομαστεῖ σὲ Ἀβυδηνούς. Ἀσκοῦσαν ἰδιαίτερα τὴν ἀρετὴ τῆς ἐλεημοσύνης. Σκορποῦσαν ἁπλόχερα τὰ πλούτη τοὺς σὲ ὅσους εἶχαν ἀνάγκη. Εἶχαν ὅμως ἕναν καημό, ἦταν ἄτεκνοι, ἂν καὶ εἶχαν περάσει δεκαέξι χρόνια παντρεμένοι. Γι’ αὐτὸ παρακαλοῦσαν τὸ Θεὸ νύχτα καὶ ἡμέρα νὰ τοὺς χαρίσει παιδί.
Ὑπῆρχε στὴν περιοχὴ ἕνα παλιὸ ἔθιμο. Οἱ Χριστιανοὶ συγκεντρώνονταν κατὰ τὴ μνήμη τῆς Ἁγίας Γλυκερίας γιὰ νὰ τὴν τιμήσουν. Οἱ ἑορτὲς κρατοῦσαν μία ἑβδομάδα. Ἔκαναν ἀκολουθίες, ὁλονυχτίες καὶ λιτανεῖες ἱερῶν λειψάνων καὶ κυρίως τὴν κάρα τῆς Ἁγίας Γλυκερίας. Κατὰ τὴ διάρκεια μιᾶς ἀκολουθίας, τῆς ὁποίας προΐστατο ὁ ἐπίσκοπος τῆς πόλεως Λέων, ὁ εὐσεβὴς Εὐνομιανὸς ἔβλεπε τὴν κάρα τῆς Ἁγίας Γλυκερίας πότε νὰ χαμογελᾶ καὶ πότε νὰ λυπᾶται. Τὸ θαῦμα αὐτὸ τὸ θεώρησε σημαδιακό. Πίστεψε ὅτι ὁ Θεὸς ἄκουσε τὶς προσευχὲς τὶς δικές του καὶ τῆς συζύγου του. Τὸ ἴδιο βράδυ εἶδε στὸν ὕπνο του τὴν Ἁγία Γλυκερία, ἡ ὁποία τοῦ ἀνήγγειλε ὅτι ὁ Θεὸς θὰ τοὺς ἀξιώσει νὰ γίνουν γονεῖς. Ὅτι ἡ σύζυγός του Εὐφημία θὰ μείνει ἔγκυος καὶ θὰ γεννήσει κορίτσι. Τοῦ ζήτησε νὰ τὸ ὀνομάσει Ἐλισάβετ, γιατί θὰ μοιάσει μὲ τὴν ἁγία Ἐλισάβετ, τὴ μητέρα τοῦ Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ. Ὁ Εὐνομιανὸς ἀποδέχτηκε τὸ αἴτημα τῆς Ἁγίας. Ἐκείνη τὸν σταύρωσε καὶ ἔφυγε.
Σὲ μερικὲς ἡμέρες φάνηκαν τὰ σημάδια ὅτι ἡ Εὐφημία ἦταν ἔγκυος καὶ μετὰ ἐννέα μῆνες γέννησε ἕνα χαριτωμένο κοριτσάκι, τὴν ὁποία ὀνόμασαν Ἐλισάβετ!
Ὅταν ἔγινε δώδεκα ἐτῶν πέθανε ἡ μητέρα της καὶ μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ὁ πατέρας της. Ἡ μικρὴ Ἐλισάβετ ἔμεινε ὀρφανῆ καὶ ἐμπιστεύτηκε τὴ ζωή της στὰ χέρια τοῦ Θεοῦ. Ὅταν ἐνηλικιώθηκε μοίρασε τὰ πλούτη της στοὺς φτωχοὺς καὶ στοὺς ἐργαζομένους στὴν περιουσία της καὶ ἀναχώρησε γιὰ τὴν Κωνσταντινούπολη. Ὅταν ἔφτασε στὴ Βασιλεύουσα κατέφυγε στὴν Ἱερὰ Μονὴ Ἁγίου Γεωργίου, ἡ ὁποία εἶχε τὴν ὀνομασία «Μικρὸς Λόφος». Ἐκεῖ ἦταν ἡγουμένη μιὰ θεία της, ἐξαδέλφη τοῦ πατέρα της, ἀπὸ τὴν ὁποία ζήτησε νὰ τὴ δεχτεῖ νὰ ἐνδυθεῖ τὸ μοναχικὸ σχῆμα. Ἐκείνη τὴ δέχτηκε μὲ χαρὰ καὶ τὴν ἐνέταξε στὴν ἀδελφότητα τῆς Μονῆς. Ἡ Ἐλισάβετ ἔδωσε τὴν ὑπόσχεση ὅτι ἐγκαταλείπει τὰ ἐγκόσμια καὶ ἔγινε ἡ μοναχικὴ κουρά της.
Ἐνωρὶς ἔδωσε σημάδια συνεποῦς μοναχικῆς ζωῆς. Ζοῦσε μὲ σκληραγωγία, νηστεία, προσευχὴ καὶ ὑπακοή. Ἀρνοῦνταν νὰ φορᾶ ὑποδήματα καὶ περπατοῦσε ἀνυπόδητη. Καθημερινὰ ἔχυνε ποταμοὺς δακρύων γιὰ τὴ σωτηρία της καὶ τὴ σωτηρία τοῦ κόσμου. Σύντομα διαπίστωσαν οἱ ἄλλες μοναχὲς ὅτι ἡ Ἐλισάβετ εἶχε φτάσει σὲ μεγάλα ὕψη ἁγιότητας. Ὁ Θεὸς τὴν ἀξίωσε νὰ ἔχει διορατικὸ καὶ προορατικὸ χάρισμα, καθὼς καὶ χάρισμα θαυματουργίας.
Μετὰ ἀπὸ δύο χρόνια κοιμήθηκε ἡ ἡγουμένη θεία της. Εἶχε ἀφήσει ὡς διάδοχό της στὴν ἠγουμενία τῆς Μονῆς τὴν Ἐλισάβετ. Τὴν ἐγκατέστησε ὁ Πατριάρχης Γεννάδιος (458-471). Ὡς ἡγουμένη πιὰ ἐνέτεινε τὸν πνευματικό της ἀγῶνα. Αἰσθάνονταν ὅτι εἶχε αὐξημένη τὴν ὑποχρέωση νὰ ποιμαίνει θεοφιλῶς τὴ Μονὴ καὶ νὰ μεριμνᾶ γιὰ τὴν πνευματικὴ προκοπὴ τῆς ἀδελφότητας. Θεωροῦσε τὸν ἑαυτό της ὡς τὴν πνευματικὴ μητέρα τῶν ἄλλων μοναχῶν καὶ γι’ αὐτὸ συμπεριφέρονταν ἀνάλογα.
Ἔδινε ἡ ἴδια τὸ φωτεινὸ παράδειγμα. Ἀκτινοβολοῦσε ἀπὸ τὶς ἀρετές της καὶ τὴν ἁγιότητά της. Ὁ Θεὸς τὴν προίκισε νὰ ἔχει καὶ σπάνιες ἁγιοπνευματικὲς ἐμπειρίες.
Συχνὰ κατὰ τὴν ὥρα τῆς Θείας Λειτουργίας καὶ συγκεκριμένα τὴ στιγμὴ τοῦ Χερουβικοῦ, ἔβλεπε τὸν λειτουργὸ ἱερέα νὰ τὸν λούζει ἕνα ὑπερφυσικὸ φῶς. Διέκρινε ὅτι ἦταν ἡ χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἡ ἴδια πλημμυριζόταν ἀπὸ θάμβος καὶ οὐράνια ἀγαλλίαση. Πλῆθος πονεμένων ἀνθρώπων συνέρρεαν στὴ Μονὴ γιὰ νὰ δοῦν τὴν ἁγία ἡγουμένη καὶ νὰ λάβουν παρηγοριὰ καὶ δύναμη ἀπὸ τὴν πίστη της καὶ τὶς συμβουλές της. Ἡ φήμη της εἶχε φτάσει μακριά.
Τὰ χρόνια πέρασαν καὶ τὸ τέλος τῆς ἐπὶ γῆς ζωῆς της ἔφτασε. Ἡ ἐξαντλητικὴ ἀσκητικὴ ζωὴ ἔφθειρε τὸ ἅγιο σαρκίο της. Λίγο πρὶν τὴν κοίμησή της ζήτησε νὰ τὴν ὁδηγήσουν στὴν ἀγαπημένη πατρίδα της. Ἤθελε νὰ δεῖ τὸν τόπο ποὺ εἶδε το φῶς τῆς ζωῆς γιὰ τελευταία φορά. Ἤθελε νὰ προσκυνήσει τὰ τίμια λείψανα, τὰ ὁποῖα εἶχαν προσκυνήσει οἱ γονεῖς της, προκειμένου νὰ συλληφθεῖ καὶ νὰ ἔρθει στὴ ζωή. Οἱ μοναχὲς τῆς Μονῆς τὴν ὁδήγησαν στὴν Ἡράκλεια καὶ πραγματοποίησε τὰ προσκυνήματά της. Στὸ ναὸ τῆς Θεοτόκου ἀξιώθηκε νὰ δεῖ σὲ ὅραμα τὴν Παναγία. Τὸ πρόσωπό της ἀναγνώρισε σὲ εἰκονογραφία τοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρα Ρωμανοῦ. Ἡ Παναγία τὴν συμβούλεψε νὰ μὴν ἀργήσει νὰ ἐπιστρέψει στὴν Μονὴ τῆς μετανοίας της διότι εἶχε ἔρθει ὁ καιρὸς τῆς κοίμησής της. Πράγματι ἐκείνη ἐπίσπευσε τὴν ἐπιστροφή της. Λίγες ἡμέρες μετὰ κοιμήθηκε εἰρηνικά, παραδίνοντας τὴν ψυχή της στὸ Νυμφίο Χριστό, ποὺ τόσο εἶχε ἀγαπήσει στὴ ζωή της. Τὸ σεπτό της σῶμα θάφτηκε στὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου. Ὅταν ἔγινε ἡ ἐκταφῇ τοῦ βρέθηκε ἄφθορο, νὰ εὐωδιάζει. Ἡ μνήμη της ἑορτάζεται στὶς 24 Ἀπριλίου.
Τέτοιες προσωπικότητες, σὰν τὴν ἁγία Ἐλισάβετ, λάμπρυναν καὶ λαμπρύνουν τὸν ὀρθόδοξο μοναχισμὸ καὶ γι’ αὐτὸ ἔχει τόσο μεγάλη σημασία καὶ ἀξία γιὰ τὴν Ἐκκλησία μας καὶ ἀπολαμβάνει τὴν ἐκτίμηση καὶ τὸ σεβασμὸ τῶν πιστῶν.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Μητρικῶν ἐκ λαγόνων Χριστὸν ἠγάπησας, ὥσπερ βλαστὸς Ἐλισάβετ δικαιοσύνης τερπνός, καὶ τοὶς ἴχνεσιν αὐτοῦ ἀκολουθήσασα, τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν, γεωργεῖς τᾶς ἀπαρχᾶς, ἀμέμπτω σου πολιτεία, θαυματουργοῦσα θεόφρον, πρὸς σωτηρίαν τῶν ψυχῶν ἠμῶν.
Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ’. Ὡς ἀπαρχὰς τῆς φύσεως.
Ὡς παρθενίας τέμενος, καὶ ἀρετῶν θησαύρισμα, τὴν τῶν θαυμάτων βλυσταίνεις χρηστότητα, ὥσπερ πηγὴ ἀκένωτος, καὶ ψυχῶν καὶ σωμάτων, Ἐλισάβετ καθαίρεις τὰ ἀρρωστήματα, τῶν εὐλαβῶς ψαλλόντων, τῷ Κτίσαντι· Ἀλληλούϊα.
ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
24 Ἀπριλίου 2025 ἑορτάζουν:
Ὁσία Ἐλισάβετ ἡ Θαυματουργή
Ἅγιος Σάββας ὁ Στρατηλάτης, ὁ Γότθος
Ὅσιος Ξενοφῶν κτήτορας τῆς φερωνύμου μονῆς τοῦ Ἁγίου Ὅρους
Ἅγιοι Ἑβδομήκοντα Στρατιῶτες
Ἅγιοι Πασικράτης καὶ Βαλεντίων
Ἅγιοι Δάναβος, Δημήτριος, Εὐσέβιος, Λεόντιος, Λογγίνος, Νεστάβος, Νέων καὶ Χριστόφορος
Ἅγιος Δούκας ὁ ράπτης ἀπὸ τὴ Μυτιλήνη
Ἅγιος Νικόλαος ποὺ μαρτύρησε στὴ Μαγνησία
Ὅσιος Σάββας ὁ ἐν τῷ Σπηλαίω
Ὅσιος Θαυμαστός
Ὅσιος Θωμᾶς ὁ διὰ Χριστὸν σαλός
Ὅσιος Ἀλέξιος ὁ Ἔγκλειστος
Ἅγιος Μελίτων Ἀρχιεπίσκοπος Καντουαρίας
Ὅσιος Ἰωσὴφ ὁ Ὁμολογητὴς ἐκ Ρουμανίας
Ἅγιος Ἠλίας ὁ Ὁμολογητὴς ἐκ Ρουμανίας
Ἅγιος Σάββας ὁ Ὁμολογητὴς ἐκ Ρουμανίας
Ἅγιοι Ἀχιλλέας καὶ Εὐτέξιος ὁ ἱερομάρτυρας
Σύναξη τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου της Καμαριώτισσας στὴν Σαμοθράκη