Ὁ μακαριστὸς Ἀρχιμανδρίτης Ἠλίας Νόζντριν, (κατὰ κόσμον Ἀλεξέϊ Ἀφανάσιεβιτς Νόζντριν), ἦταν πνευματικὸς πατέρας τοῦ Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλου καὶ πασῶν των Ρωσιῶν καὶ τῶν ἀδελφῶν τῆς Μονῆς Ὄπτινα. Ἀγαπήθηκε ἀπὸ ὅλους τοὺς Ὀρθόδοξους σὲ Ρωσία καὶ Ἅγιον Ὅρος. Ἡ πνευματική του πορεία τὸν ὁδήγησε στὸ Ἅγιον Ὅρος, ὅπου ἔζησε γιὰ περίπου δέκα χρόνια (ἀπὸ τὸ 1976 ἕως τὸ 1986) στὴν περιοχή της Καψάλας, κοντὰ στὸν Ἅγιο Παΐσιο τὸν Ἁγιορείτη, ἀποκτῶντας βαθιὰ ἐμπειρία στὴν ἡσυχαστικὴ παράδοση. Ἔπειτα ὁ Ἠλίας ἐπέστρεψε στὴ Ρωσία κατόπιν πρόσκλησης τοῦ Πατριάρχη Μόσχας, γιὰ νὰ συμβάλει στὴν ἀναβίωση τῆς Μονῆς Ὄπτινα, ἡ ὁποία εἶχε κλείσει ἐπὶ σοβιετικοῦ καθεστῶτος. Ἡ Ὄπτινα, μὲ τὴ μακρὰ παράδοση τῶν στάρετς, ἔγινε τὸ κέντρο τῆς πνευματικῆς του δράσης. Ἐκοιμήθη τὴν Κυριακὴ τῆς 15ης Μαρτίου 2025 σὲ ἡλικία 94 ἐτῶν. Τὴν εὐχή του νὰ ἔχουμε.
Στὴ συνέχεια παραθέτουμε πνευματικοὺς λόγους τοῦ Στάρετς Ἠλία.
- Ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς μὲ τὰ σωτήρια Πάθη Του μᾶς ἄνοιξε τὸ δρόμο τῆς ἐπιστροφῆς στὴν αἰώνια ζωή. Τὸ μόνο ποὺ πρέπει νὰ κάνεις εἶναι νὰ ἐπιλέξεις τὴ ζωὴ μὲ τὸν Θεὸ καὶ νὰ ζεῖς σύμφωνα μὲ τὸ Εὐαγγέλιο.
- Ὁ Θεός μας ἔδωσε τὰ πάντα. Ἀπὸ μᾶς ἀπαιτεῖται μόνο ἡ προαίρεση: νὰ ἐπιστρέψουμε στὸν Οὐράνιο Πατέρα μας.
- Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ζεῖ μὲ τὸν Κύριο, προσεύχεται, ἐξομολογεῖται, κοινωνεῖ, τότε ὅλη ἡ ζωή του ἐξελίσσεται ὁμαλά.
- Πρέπει νὰ ζοῦμε σύμφωνα μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, τὸ ὁποῖο ἔχει ἀποκαλυφθεῖ στὸ Εὐαγγέλιο. Ἡ Θεία Ἀποκάλυψη δόθηκε σὲ ὅλους τοὺς λαούς, γιὰ ὅλες τὶς ἐποχές. Πῶς νὰ τὴν ἐφαρμόσουμε στὴ ζωή μας; Πρέπει νὰ ἀπευθυνθοῦμε στὴν ἐμπειρία τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μας. Οἱ ἅγιοι πατέρες, ποὺ ἦταν φωτισμένοι μὲ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ἑρμήνευσαν γιὰ μᾶς τὸ νόμο τοῦ Εὐαγγελίου καὶ στοὺς βίους τους βλέπουμε παραδείγματα ἐφαρμογῆς του. Ἔτσι καὶ ἐμεῖς, ἐρευνῶντας τὸ βίο τους καὶ μιμούμενοι τὴν πίστη τους (πρβλ. Ἔβρ. 13, 7), πρέπει νὰ εἴμαστε ἀληθινὰ ὀρθόδοξοι.
Ὁ ἄνθρωπος γίνεται κληρονόμος τῆς αἰώνιας μακαριότητας μόνο ἂν ἐπιλέξει τὴ ζωὴ μὲ τὸν Θεό, καὶ αὐτὸ τὸ κάνει μὲ ἐλεύθερη τὴ βούλησή του, καὶ ἂν ἀφομοιώσει τὶς εὐαγγελικὲς ἐντολές. Εἶναι ἄλλωστε πραγματικὰ εὐτυχισμένος καὶ ἐδῶ, σὲ αὐτὴν τὴ ζωή.
- Ὅταν πράττεις σύμφωνα μὲ τὸν ἠθικὸ νόμο ποὺ καθιερώθηκε ἀπὸ τὸν Δημιουργό, ἡ συνείδηση ἐπικροτεῖ τὶς πράξεις καὶ τὰ βήματά σου καὶ νιώθεις ἱκανοποίηση. Στὸ Εὐαγγέλιο βρίσκουμε τὰ ἑξῆς λόγια: «Πάντα οὖν ὅσα ἂν θέλητε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, οὕτω καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς» (Μτ. 7, 12). Ἂν ἀρχίζαμε νὰ τηροῦμε μόνο αὐτὴν τὴν ἐντολή, ἡ ζωή μας θὰ ἦταν πολὺ πιὸ ἤρεμη. Καὶ αὐτὴ εἶναι μόνο μιὰ ἐντολή!
- Τώρα ὑπάρχουν πολλὲς ἀσθένειες. Μετὰ ἀπὸ δεκαετίες ἀποστασίας ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, ὁ κόσμος ἔγινε ἀδύναμος. Ἐν πολλοῖς, ἡ ἀδυναμία τῶν ἑπόμενων γενεῶν ὀφείλεται στὸ γεγονὸς ὅτι οἱ γονεῖς ζοῦν ἀπὸ κεκτημένη ταχύτητα μὲ ἄθεο τρόπο: παλαιότερα οἱ ναοὶ ἦταν κλειστοί (στη Ρωσία), τώρα, ὅμως, γιατί δὲν στεφανώνονται, γιατί δὲν βαπτίζουν τὰ παιδιά τους; Γιατί ζοῦν ἐκτὸς τῶν ἐκκλησιαστικῶν μυστηρίων μὲ τὸν κίνδυνο τῆς ἀπώλειας;
- Εἴμαστε ὀρθόδοξοι χριστιανοί. Σᾶς παρακαλῶ, νὰ ζοῦμε σύμφωνα μὲ τὸ Νόμο τοῦ Θεοῦ, τότε θὰ ἔχουμε εἰρήνη, ἀλλὰ καὶ ὅλα τὰ ἀπαραίτητα θὰ μᾶς προστεθοῦν (πρβλ. Μτ. 6, 33).
- Ὅσο ὁ καθένας ἀπὸ μᾶς εἶναι προσηλωμένος στὴν τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Εὐαγγελίου, ὅσο ζεῖ μὲ τὸ Εὐαγγέλιο, ἄλλο τόσο πλησιάζει στὸν Θεό. Ὁ νοῦς μας πρέπει νὰ κολυμπάει στὰ λόγια τοῦ Εὐαγγελίου, ὅπως ἔλεγε ὁ Ὅσιος Σεραφεὶμ τοῦ Σαρώφ. Γιὰ τοὺς μοναχοὺς δὲ γράφτηκε ἕνα ἰδιαίτερο Εὐαγγέλιο. Τὸ Εὐαγγέλιο δόθηκε σὲ ὅλους. Ὁπότε, πρέπει νὰ σκέφτεσαι, ποιόν θέλεις νὰ εὐαρεστήσεις, τὸν ἑαυτό σου ἢ τὸν Θεό. Νὰ κοιμᾶσαι παραπάνω, νὰ τρῶς λιχουδιές, νὰ ὑπολογίζεις τί θὰ κάνεις στὶς διακοπές σου ἢ νὰ πηγαίνεις στὶς ἱερὲς ἀκολουθίες καὶ νὰ κάνεις ἀγαθοεργίες;
Ὁ Κύριος γνωρίζει τὴν ψυχὴ τοῦ κάθε ἀνθρώπου καὶ τὸν κατευθύνει ἐκεῖ, ὅπου θὰ ἐκδηλώσει τὰ θεόσδοτα χαρακτηριστικὰ τῆς ψυχῆς του καὶ θὰ ἀποδώσει περισσότερο καρπό. Καὶ τὸ κάθε κλῆμα ποὺ παράγει καρπὸ ὁ Θεὸς τὸ καθαρίζει γιὰ νὰ φέρει περισσότερο καρπὸ (πρβλ. Ἰω. 15, 2).
- Πολλοὶ ψάχνουν εὐτυχία, δόξα. Τὰ ἀντιμετωπίζουν ὅλα μέσα ἀπὸ τὸ πρίσμα τῆς ἐφήμερης εὐζωίας τους. Ὅμως, μόνο ὁ Κύριος ποὺ εἶπε γιὰ τὸν Ἑαυτό Του: «Ἐγώ εἰμι ἡ θύρα· δι’ ἐμοῦ ἐάν τις εἰσέλθῃ, σὼθήσεται» (Ἰω. 10, 9) προσφέρει τὴν ἀληθινὴ εὐτυχία καὶ τὴν ἀνάπαυση στὴν ψυχὴ σὲ αὐτὸν τὸν πολυτάραχο κόσμο.
- Ἂν φροντίζουμε τὸ σῶμα μας – τὸ τρέφουμε, τὸ ντύνουμε, τὸ προστατεύουμε – πῶς νὰ μὴν φροντίσουμε καὶ τὴν ψυχή;
- Ἡ ζωὴ τῆς ψυχῆς συντηρεῖται μὲ τὴν προσευχή.
- Ὁ ἄνθρωπος πρέπει νὰ καθαρίσει τὴν ψυχή του γιὰ νὰ πλησιάσει τὸν Χριστό. Ἀκριβέστερα, ἂν ὁ ἄνθρωπος ἐπιποθεῖ τὸν Κύριο, ὁ Θεὸς ὁ Ἴδιος θὰ τὰ φροντίσει ὅλα ὥστε νὰ καθαρίσει τὴν ψυχὴ αὐτοῦ ποὺ Τοῦ ἀπευθύνεται (πρβλ. Ἰω. 15, 2).
- Τὸ μόνο ποὺ χρειάζεται εἶναι νὰ προσεύχεται κανείς, νὰ ζεῖ σύμφωνα μὲ τὸ Εὐαγγέλιο, νὰ εἶναι ἄνθρωπος τῆς Ἐκκλησίας. Καὶ ὁ Κύριος θὰ τὰ διευθετήσει ὅλα στὴ ζωή μας γιὰ τὴ σωτηρία.
- Δὲν ὑπάρχει οὔτε ἕνας ἄνθρωπος ποὺ νὰ εἶναι ξεχασμένος ἀπὸ τὸν Θεό. Οἱ ἄνθρωποι μόνοι τους, μὲ τὴν ἐλεύθερη βούλησή τους, ἐπιτρέπουν στὸν διάβολο νὰ ἐνεργεῖ στὴ ζωή τους μέσα ἀπὸ τὶς δικές τους ἁμαρτίες. Ὅμως, ὁ Κύριος προνοεῖ. Οἱ ἀσθένειες, ὅπως καὶ ἄλλες μεγάλες ἢ μικρὲς κακουχίες, μᾶς προετοιμάζουν γιὰ τὴν αἰωνιότητα, μᾶς ἀποκόπτουν ἀπὸ τὴ γῆ, θερμαίνουν μέσα μας τὸ ζῆλο, τὴν προσευχή. Ἐπειδή, ἂν δὲν ἔχουμε θλίψεις, ἡ ἐπιθυμία μας γιὰ τὸν Κύριο ἀποδυναμώνεται.
Ὅσοι ψάχνουν τὴν Ἀλήθεια, ὅσοι πραγματικὰ ψάχνουν τὸ καλὸ γιὰ τὸν ἑαυτό τους, ὁπωσδήποτε θὰ μάθουν νὰ προσεύχονται. Ἔχει λεχθεῖ: «ζητεῖτε, καὶ εὑρήσετε», «αἰτεῖτε, καὶ δὸθήσεται ὑμῖν» (Μτ. 7, 7).
- Ἡ προσευχὴ εἶναι συνομιλία μὲ τὸν Θεό. Ὅπως φροντίζουμε καὶ τρέφουμε τὸ σῶμα μας, ἔτσι καὶ γιὰ τὴν ψυχὴ ὑπάρχουν συνθῆκες ποὺ εἶναι ἀπαραίτητες γιὰ τὴ διαβίωση καὶ τὴν ἀνάπτυξή της. Ἡ ψυχὴ ζεῖ μόνο μὲ τὴν ἐπικοινωνία μὲ τὸν Θεό, μὲ τὴν ἄρνηση τῶν ἁμαρτιῶν ποὺ τὴν σκοτώνουν. Ἡ σωματική μας ὕπαρξη περιορίζεται ἀπὸ τὸ θάνατο τοῦ σώματος, ἀλλὰ ἡ πνευματικὴ ζωὴ ὑπερβαίνει τὰ πλαίσια αὐτοῦ τοῦ κόσμου: ἡ ψυχὴ ἔχει προορισμὸ τὴν αἰωνιότητα, ὁπότε πρῶτα ἀπὸ ὅλα πρέπει νὰ φροντίζουμε τὴν ψυχή.
- Τὸ πιὸ σημαντικὸ εἶναι πρὸς τὰ ποῦ κατευθύνεται ἡ βούληση τοῦ ἴδιου του ἀνθρώπου: τί θέλεις ἐσὺ ὁ ἴδιος; Θέλεις νὰ γεννηθεῖς πνευματικά; Ὁ Κύριος χτυπάει στὴν πόρτα τῆς κάθε ψυχῆς. Μᾶς καλεῖ στὴν ἐκκλησία. Θέλει νὰ μᾶς σώσει. Μᾶς δίνει τὰ πάντα γιὰ τὴ ζωή, ὄχι μόνο γιὰ τὴν τωρινή, ἀλλά, τὸ πιὸ σημαντικό, καὶ γιὰ τὴν αἰώνια.
- Τί εἶναι ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν; Εἶναι ἡ ἐπικοινωνία μὲ τὸν Θεό, ἡ ἁγνότητα τῆς ψυχῆς καὶ ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ. Ὁ σημαντικότερος λόγος γιὰ τὸν ὁποῖον ὁ ἄνθρωπος ἔρχεται στὴν Ἐκκλησία εἶναι γιὰ νὰ καθαρίσει τὸν ἑαυτό του ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες καὶ γιὰ νὰ ἀπευθυνθεῖ προσωπικὰ στὸν Θεό.
- Ἡ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου ποὺ ζεῖ σύμφωνα μὲ τὸ Θεό, ἐξελίσσεται μὲ τὴν ἰσορροπία ὅλων τῶν δυνάμεών του, καὶ τῶν ψυχικῶν καὶ τῶν πνευματικῶν. Ὅσο καὶ νὰ μᾶς περικυκλώνει ἡ πολυπραγμοσύνη, ὅμως, ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ πήγαμε στὴν ἱερὴ ἀκολουθία, τὸ Σάββατο ἀπόγευμα καὶ τὴν Κυριακὴ τὸ πρωί, στὴν ψυχὴ ἐπανέρχεται ἡ ἡσυχία καὶ ἡ εἰρήνη. Ἰδιαίτερα, ἂν ἐξομολογηθήκαμε καὶ κοινωνήσαμε.
Χωρὶς τὸν Χριστὸ ἡ καρδιὰ εἶναι ἄδεια. Ὁ ἄνθρωπος ἠρεμεῖ καὶ βρίσκει τὸ νόημα τῆς ζωῆς του μόνο στὸν Θεὸ ποὺ εἶναι «ἡ ὁδὸς καὶ ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζῶή» (Ἰω. 14, 6).
- Δὲν ἔχουμε ἀνάγκη μόνο ἀπὸ τροφὴ καὶ νερό. Οἱ ψυχές μας χρειάζονται ἐλπίδα καὶ χαρά, ἰδιαίτερα στοὺς τεταμένους καιρούς μας. Σύντομα ἔρχεται τὸ Πάσχα ποὺ ἀποτελεῖ μαρτυρία γιὰ τὸ ὅτι ἡ πίστη μας εἶναι ἀληθινή, καθὼς στὴ βάση της βρίσκεται ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Ὁ Κύριος μᾶς ἀγαπάει ὅλους καὶ θέλει νὰ μᾶς ἀναστήσει γιὰ τὴν αἰώνια ζωή.
- Ὁλόκληρος ἡ ζωή μας θὰ πρέπη πάντα νὰ εἶναι στενῶς συνδεδεμένη μὲ τὴν προσευχήν. Ὁ Κύριος θέλει, πάνω ἀπ’ ὅλα, τὴν σωτηρία τῆς ψυχῆς μας. Ἡ Προσευχὴ σώζει τὴν ψυχή μας καὶ πάντα μᾶς βοηθεῖ στὴν ζωή μας. Ἡ προσευχή, εἶναι συνομιλία τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸν Θεόν. Εἶναι ἡ προσφορὰ τοῦ νοῦ καὶ τῆς καρδιᾶς μας στὸν Θεόν, εἶναι ἡ τροφή της ψυχή μας. Στηρίζουμε ὅλοι τὴν ζωὴ μᾶς σωματικῶς ἀπὸ τὸ ψωμὶ καὶ τὰ παρόμοια, ἀλλὰ ἡ προσευχὴ στηρίζει τὴν ζωὴ τῆς ψυχῆς. Οἱ Ἀπόστολοι ζήτησαν ἀπὸ τὸν Κύριον νὰ τοὺς διδὰξῃ νὰ προσεύχωνται καὶ ὁ Κύριος τοὺς ἔδωσε μιὰ πολὺ ἁπλῆ, ἀλλὰ οὐσιαστικὴ καὶ σύντομη προσευχή: τὸ “Πάτερ ἡμῶν…”· Σὲ αὐτὴν ὑπάρχουν τὰ κυριότερα σημεῖα τῆς σχέσης μας μὲ τὸν Θεόν, δοξολογία, εὐχαριστία, αἴτησις. Ἡ Προσευχὴ εἰσακούεται ὅταν γίνεται μὲ ταπείνωση, μὲ ἀγάπη γιὰ τὸν Κύριό μας, μὲ ἐμπιστοσύνη κι ἐλπίδα. Ἡ Προσευχὴ εἶναι αὐτὴ ποὺ δημιουργεῖ τὸ μελλοντικὸ καὶ αἰώνιο πνευματικὸ θησαυρό μας.
gr.pravoslavie.ru