Τοῦ Λάμπρου Κ. Σκόντζου
Θεολόγου – Καθηγητοῦ
Στὴ χορεία τῶν ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας ὑπάρχουν καὶ πάμπολλα ἀνδρόγυνα, οἱ ὁποῖοι ἁγίασαν μέσα στὸν εὐλογημένο γάμο τους. Ἄλλωστε ὁ γάμος γιὰ τὴν Ἐκκλησία μας εἶναι τρόπος ζωῆς καὶ δρόμος σωτηρίας. Ἕνα ἀπὸ αὐτὰ τὰ εὐλογημένα καὶ ἅγια ζευγάρια εἶναι οἱ ἅγιοι Χρύσανθος καὶ Δαρεία, οἱ καλλίμαχοι Μάρτυρες τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας.
Καταγόταν ἀπὸ τὴν Ἀλεξάνδρεια, ἡ ὁποία εἶχε καταστεῖ, ἀπὸ τὰ πρωτοχριστιανικὰ χρόνια, ἕνα ἀπὸ τὰ σπουδαιότερα χριστιανικὰ κέντρα. Ἔζησαν στὰ χρόνια του αὐτοκράτορα Νουμεριανοῦ (243-284), ὅπου οἱ διωγμοὶ κατὰ τῶν Χριστιανῶν βρισκόταν στὴν κορύφωσή τους. Ὁ διάβολος, διὰ τῶν εἰδωλολατρῶν Ρωμαίων αὐτοκρατόρων καὶ τὴν παρότρυνση τῶν εἰδωλολατρικῶν σκοταδιστικῶν καὶ ἀδίστακτων ἱερατείων, ἐξαπέλυαν φοβεροὺς διωγμοὺς κατὰ τῶν Χριστιανῶν, οἱ ὁποῖοι συλλαμβάνονταν κατὰ χιλιάδες σὲ ὅλη τὴν αὐτοκρατορία, βασανίζονταν φρικτὰ καὶ ὅσοι δὲν δέχονταν νὰ ἀπαρνηθοῦν τὸ Χριστό, θανατώνονταν μὲ τοὺς πλέον ἐπώδυνους καὶ ἀπάνθρωπους τρόπους.
Ὁ Χρύσανθος ἦταν γιὸς ἑνὸς φανατικοῦ εἰδωλολάτρη καὶ ἐπιφανοῦς ἀξιωματούχου, τοῦ Πολέμωνος. Παρὰ τὴν παγανιστικὴ πίστη ποὺ ἐνέβαλλε στὸ παιδί του ἀπὸ τὴ νηπιακὴ ἡλικία καὶ τὴν αὐστηρὴ ἐπιτήρηση, νὰ μὴν κατηχηθεῖ στὴν χριστιανικὴ πίστη, τὴν ὁποία θεωροῦσε, ὅπως ὅλοι οἱ εἰδωλολάτρες, ὡς «ἀπαίσια δειδιδαιμονία»,
ὁ γιός του, ὁδηγούμενος ἀπὸ τὴ θεία χάρη, κατηχήθηκε κρυφὰ ἀπὸ κάποιο ἔνθερμο χριστιανό, ἀσπάσθηκε τὴν χριστιανικὴ πίστη καὶ ἔλαβε τὸ ἅγιο Βάπτισμα ἀπὸ κάποιο ἅγιο Ἐπίσκοπο. Ὁ Χρύσανθος ἐντάχτηκε ὡς συνειδητὸς Χριστιανὸς στὴν Ἐκκλησία της Ἀλεξάνδρειας.
Ὁ πατέρας του ὅταν πληροφορήθηκε τὴν ἀπάρνηση τῆς εἰδωλολατρίας καὶ τὴν προσχώρησή του στὴν μισητὴ γιὰ ἐκεῖνον πίστη τοῦ Χριστοῦ, ἔγινε θηρίο ἀπὸ τὸ θυμό του. Τὸν ἅρπαξε ἀπὸ τὸ λαιμό, τὸν ξυλοκόπησε καὶ παρ’ ὀλίγο νὰ τὸν φονεύσει. Γιὰ νὰ τὸν ἀπομακρύνει ἀπὸ τοὺς Χριστιανοὺς τὸν φυλάκισε. Ἀλλὰ ἐκεῖνος φέρθηκε μὲ ἀνεξικακία στὸν φανατικὸ εἰδωλολάτρη πατέρα του, ὁ ὁποῖος νόμιζε πὼς μὲ αὐτή του τὴν πρακτικὴ εὐχαριστοῦσε τοὺς δαιμονικοὺς «θεούς» του. Προσευχόταν ἀδιάλειπτα στὸν Θεὸ νὰ τὸν στηρίξει στὴν πίστη καὶ νὰ συγχωρήσει τὸν πλανεμένο γονιό του.
Ἀφοῦ πέρασε πολὺς καιρὸς καὶ ὁ πατέρας του εἶδε ὅτι ἡ φυλάκιση τοῦ γιοῦ του ἦταν ἀνώφελη, μηχανεύτηκε ἕνα ἄλλο σατανικὸ τέχνασμα. Στὴν Ἀλεξάνδρεια ζοῦσε μιὰ οἰκογένεια μεταναστῶν εἰδωλολατρῶν ἀπὸ τὴν Ἀθήνα, ἡ ὁποία εἶχε μιὰ πανέμορφη καὶ δυναμικὴ κόρη, τὴ Δαρεία. Σκέφτηκε πὼς ἂν τὸν ἔριχνε στὰ θέλγητρά της καὶ τὸν δυναμισμό της, θὰ ξεχνοῦσε τὴν χριστιανική του πίστη. Ἡ εἰδωλολάτρισσα καλλονή, θὰ τὸν μετέστρεφε στὴν εἰδωλολατρία. Τὸν νύμφευσε λοιπὸν μὲ τὴ βία.
Ὁ Χρύσανθος θεώρησε ὡς εὐκαιρία νὰ μπεῖ σὲ εἰδωλολατρικὸ σπίτι καὶ νὰ ἐργαστεῖ γιὰ τὸ Χριστό. Ὅλοι περίμεναν πὼς ἡ Δαρεία θὰ τὸν μετέστρεφε σύντομα στὴν εἰδωλολατρία. Ἀλλὰ συνέβη τὸ ἀκριβῶς ἀντίθετο.
Ὁ Χρύσανθος κατόρθωσε νὰ κατηχήσει τὴν Δαρεία στὴν χριστιανικὴ πίστη, νὰ βαπτισθεῖ καὶ νὰ γίνει ἔνθερμη χριστιανή! Τὸ χριστιανικὸ ζευγάρι ζοῦσε μὲ πίστη καὶ ὁσιότητα, ὡς ἕνα σῶμα, ὡς ἐπίλεκτα μέλη τῆς ἀλεξανδρινῆς Ἐκκλησίας. Ἐργαζόταν δραστήρια γιὰ τὴν ἱεραποστολή, μεταστρέφοντας πολλοὺς εἰδωλολάτρες στὴν ἀληθινὴ πίστη.
Ὁ πατέρας του βλέποντας τὴ δυσμενῆ γιὰ ἐκεῖνον ἐξέλιξη, ἔγινε σωστὸ θηρίο ἀπὸ τὸ θυμό του. Ἕνα τρομερὸ μῖσος εἶχε φωλιάσει στὴν ψυχή του γιὰ τὸ ἴδιο του τὸ παιδί. Ἀποφάσισε λοιπὸν νὰ τὸν καταγγείλει στὶς ἀρχές. Ἔσπευσε στὸν ὕπαρχο Κελερίνο, ὅπου κατάγγειλε τὸν γιό του καὶ τὴ νύφη του ὅτι ἔγιναν χριστιανοί. Ἐκεῖνος ἔδωσε διαταγὴ νὰ συλληφθοῦν καὶ νὰ ὁδηγηθοῦν στὸν τριβοῦνο (διοικητὴ τοῦ τάγματος) Κλαύδιο, ἕναν φανατικὸ εἰδωλολάτρη καὶ θηριώδη ἄνθρωπο.
Ζήτησε νὰ παρουσιασθοῦν μπροστά του, γιὰ νὰ ἀπολογηθοῦν. Τὸ εὐλογημένο χριστιανικὸ ζευγάρι στάθηκαν μὲ θάρρος ἐνώπιών του καὶ ὁμολόγησαν τὴν πίστη τους στὸ Χριστό, τὸν ἀληθινὸ Θεό, ὁ Ὁποῖος, ἀπὸ ἀγάπη γιὰ τὸν ἄνθρωπο, ἔγινε ἄνθρωπος καὶ δέχτηκε νὰ πεθάνει γιὰ νὰ τὸν λυτρώσει ἀπὸ τὴ δουλεία τοῦ διαβόλου, τὴν ἁμαρτία, τὴ φθορὰ καὶ τὸ θάνατο. Ἐκεῖνος εἶναι ὁ ἀληθινὸς Θεὸς καὶ ὄχι τὰ ἄψυχα εἴδωλα, οἱ ἀνύπαρκτοι εἰδωλολατρικοὶ «θεοί», στὰ πρόσωπα τῶν ὁποίων λατρεύεται ὁ διάβολος.
Ὁ ἀνελέητος Κλαύδιος ἀκούγοντας αὐτὰ ἀλλοιώθηκε ἡ ὄψη του ἀπὸ τὸ θυμὸ καὶ τὴν ἀγανάκτηση. Ἔδωσε διαταγὴ νὰ ἀρχίσουν τὰ μαρτύρια, νομίζοντας πὼς ἔτσι θὰ τοὺς ἀνάγκαζε νὰ ἀρνηθοῦν τὴ χριστιανική του πίστη καὶ θὰ θυσίαζαν στὰ ἀπαίσια εἴδωλα. Ἐκεῖνοι ὑπέμειναν μὲ ἡρωισμό του πόνους καὶ τοὺς ἐξευτελισμούς.
Τὰ βασανιστήρια συνεχιζόταν γιὰ πολλὲς ἡμέρες καὶ ἐκεῖνοι ἀντὶ νὰ δειλιάζουν καὶ νὰ κάμπτεται τὸ φρόνημά τους γινόταν πιὸ ἀνδρεῖοι καὶ ἀντὶ νὰ βογκοὺν ἀπὸ τοὺς πόνους δοξολογοῦσαν τὸ Θεὸ καὶ Τὸν εὐχαριστοῦσαν γιὰ τὴν τιμὴ ποὺ τοὺς ἔκανε νὰ ὑποφέρουν γιὰ Ἐκεῖνον!
Τότε ὁ Κλαύδιος κατάλαβε ὅτι οἱ ἄνθρωποι αὐτοὶ εἶναι ὄντως ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ καὶ πὼς ἡ πίστη τους εἶναι ἀληθινή. Τοὺς σύγκρινε μὲ τὴν μεροληψία καὶ τὴν ἀθλιότητα τῶν ὁμοπίστων του εἰδωλολατρῶν καὶ διαπίστωσε τὴν ἀνωτερότητά τους. Τοῦ ἀνοίχτηκαν τὰ μάτια καὶ κατάλαβε τὴν πλάνη του. Ἄνοιξε τὴν καρδιά του στὴ θεία χάρη, ἡ ὁποία τὸν ἐπισκέφτηκε καὶ τὸν μεταμόρφωσε. Πίστεψε στὸ Χριστὸ καὶ μαζί του ἡ σύζυγός του Ἰλαρία, οἱ δύο γιοί του Ἰάσονας καὶ Μαῦρος καὶ οἱ βασανιστὲς στρατιῶτες του.
Οἱ εἰδωλολάτρες γεμᾶτοι μανία, ἅρπαξαν τὸν Χρύσανθο καὶ τὴ Δαρεία καὶ τοὺς ἔριξαν σὲ βαθὺ λάκκο, θάβοντάς τους ζωντανούς. Ἔτσι τελείωσε ἡ ἐπι γῆς ζωή τους καὶ οἱ ψυχές τους φτερούγισε στὸν οὐρανὸ νὰ συναντήσουν τὸ Χριστό, γιὰ νὰ συμβασιλέψουν μαζί Του στοὺς αἰῶνες τῶν αἰώνων. Ἦταν τὸ ἔτος 283. Ἡ μνήμη τους τιμᾶται στὶς 19 Μαρτίου.
Τὸ εὐλογημένο αὐτὸ χριστιανικὸ ζευγάρι, μαζὶ μὲ πλῆθος ἄλλα, θὰ πρέπει νὰ ἀποτελοῦν ὡς πρότυπα γιὰ τὰ σημερινὰ ζευγάρια, τὰ ὁποῖα ἀλλοτριωμένα ἀπὸ τὸ κοσμικὸ πνεῦμα, ἀντὶ νὰ καλλιεργοῦν τὴν χριστιανικὴ πίστη καὶ νὰ ἐνστερνίζονται τὶς χριστιανικὲς ἀξίες καὶ ἀρετές, τὶς ἀπεμπολοῦν. Οἱ ἅγιοί μας πρέπει νὰ γίνουν οἱ σηματοδότες τῆς ἐπὶ γῆς πορείας μας, ἂν θέλουμε νὰ ὁδηγεῖ ὁ δρόμος μας στὸ Θεό.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’. Ταχύ προκατάλαβε.
Οἱ Μάρτυρές σου Κύριε, ἐν τῇ ἀθλήσει αὐτῶν, τὸ στέφος ἐκομίσαντο τῆς ἀφθαρσίας, ἐκ σοῦ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν· σχόντες γὰρ τὴν ἰσχύν σου, τοὺς τυράννους καθεῖλον· ἔθραυσαν καὶ δαιμόνων τὰ ἀνίσχυρα θράση. Αὐτῶν ταῖς ἱκεσίαις Χριστέ ὁ Θεός, σῶσον τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Κοντάκιον
Ἦχος α’. Χορὸς Ἀγγελικός.
Ὡς κρίνον χρυσαυγές, τήν ὀσμήν εὐσεβείας, ἐμπνεύσας δαψιλῶς, Χρύσανθε Ἀθλοφόρε, πρὸς γνῶσιν σωτήριον, τήν Δαρείαν ἐφείλκυσας, μεθ᾽ἧς ἤθλησας, καὶ τὸν ἀρχέκακον ὄφιν, τροπωσάμενος, πρός ἀκηράτους παστάδας, ἀξίως ἐπήρθητε.
ΓΙΟΡΤΑΖΟΥΝ
Ἅγιοι Χρύσανθος καὶ Δαρεία
Ἅγιοι Κλαύδιος ὁ Τριβοῦνος, Ἰλαρία ἡ σύζυγος τοῦ καὶ τὰ παιδιά τους Ἰάσων καὶ Μαῦρος
Ἅγιος Παγχάριος
Ἅγιοι Διόδωρος ὁ πρεσβύτερος καὶ Μαριανὸς ὁ διάκονος
Ἅγιος Δημήτριος ὁ Τορναράς
Ὁσία Μαρία ἡ πριγκίπισσα
Ὅσιος Ἰννοκέντιος ὁ Θαυματουργός
Σύναξη τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου τῆς Τρυφερῆς, ἐν Σμόλενσκ Ρωσίας