Τοῦ Λάμπρου Κ. Σκόντζου
Θεολόγου – Καθηγητοῦ
Τὰ ἄφθαρτα λείψανα πάμπολλων ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας μαρτυροῦν τὴν παρουσία τῶν ἀκτίστων ἐνεργιῶν τοῦ Θεοῦ σ’ αὐτούς, οἱ ὁποῖοι ὑπῆρξαν, μὲ τὴν πίστη τους καὶ τὴν ἁγία ζωή τους, σκεύη πολύτιμα τῆς θείας χάριτος. Ἕνας ἀπὸ τοὺς ἁγίους ποὺ ἀξιώθηκαν τῆς ἀφθαρσίας εἶναι καὶ ὁ ἅγιος Πατάπιος, τοῦ ὁποίου, τὸ σεπτὸ σκήνωμα παραμένει ἄφθορο γιὰ χίλια ἑπτακόσια χρόνια!
Γεννήθηκε στὴν Θήβα τῆς Αἰγύπτου καὶ ἔζησε τὸν 4ο μ. Χ. αἰῶνα. Οἱ γονεῖς του ἦταν πολὺ πλούσιοι καὶ πιστοὶ Χριστιανοί, οἱ ὁποῖοι τὸν ἀνέθρεψαν καὶ τὸν μεγάλωσαν μὲ εὐσέβεια καὶ βαθιὰ πίστη στὸ Θεό. Ἀπὸ μικρὸ παιδὶ ἔδειξε σημάδια ἀρετῶν καὶ πνευματικῆς ὡριμότητας. Ὡς ἔφηβος εἶχε πάρει τὴ μεγάλη ἀπόφαση νὰ ἀκολουθήσει τὸ μοναχικὸ ἀναχωρητισμό, μιμούμενος τοὺς μεγάλους ἀσκητὲς πατέρες τῆς Αἰγύπτου, οἱ ὁποῖοι γινόταν τὰ πρότυπα γιὰ πολλοὺς Χριστιανοὺς τῆς ἐποχῆς. Ἄφησε τὸν κόσμο καὶ ἀποσύρθηκε σὲ ἐρημικὸ τόπο, ὅπου διῆγε μὲ προσευχή, νηστεία, ἀγρυπνία καὶ ἀποκοπὴ τῶν παθῶν του.
Σὲ σύντομο χρόνο εἶχε ἀποκτήσει τὴ φήμη τοῦ ὥριμου πνευματικὰ ἀνθρώπου, στὸν ὁποῖο κατέφευγαν πολλοὶ ἄνθρωποι νὰ ὠφεληθοῦν καὶ νὰ πάρουν τὴν εὐλογία του. Νὰ ἀκούσουν τὰ ψυχωφελῆ κηρύγματά του καὶ τὶς πολύτιμες καὶ σοφὲς συμβουλές του.
Μετὰ ἀπὸ καιρὸ ἀποφάσισε νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη, μαζὶ μὲ δύο ἄλλους ἀσκητές τον Βάρα καὶ τὸν Ραβουλᾶ, οἱ ὁποῖοι ἦταν ἐξίσου ἐνάρετοι ἄνθρωποι καὶ ἀξιώθηκαν καὶ αὐτοὶ τῆς ἁγιότητας. Ἀποφάσισαν νὰ ζήσουν ἔξω ἀπὸ τὰ τείχη της Βασιλεύουσας.
Ὁ μὲν ἅγιος Βάρας ἵδρυσε Μονὴ πρὸς τιμὴν τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου Προδρόμου, στὸ σημεῖο Πέτρα. Ὅ ἅγιος Ραβουλὰς ἀσκήτευσε κοντὰ στὴν πύλη του Ρωμανοῦ. Ὁ ἅγιος Πατάπιος ἐγκαταστάθηκε στὴν περιοχή των Βλαχερνῶν, στὸ Ξηρὸ Ὅρος, ὅπου ἵδρυσε ὀνομαστὴ Μονή, ἡ ὁποία ἔμεινε γνωστὴ ὡς Μονὴ τῶν Αἰγυπτίων. Ἡ φήμη του διαδόθηκε σὲ ὅλη τὴν Πόλη καὶ γι’ αὐτὸ τὸν ἀκολούθησαν πολλοὶ ζηλωτὲς τοῦ μοναχισμοῦ, δημιουργῶντας ἔτσι μιὰ μεγάλη καὶ σπουδαία ἀδελφότητα. Ἐκεῖ κήρυττε μὲ θέρμη καὶ πάθος τὴν ἀνάγκη τῆς σωτηρίας, ἡ ὁποία ἐπιτυγχάνεται μὲ τὴν εἰλικρινῆ καὶ ἐκ βαθέων μετάνοια. Πλῆθος κατοίκων της Βασιλεύουσας συνέρρεαν στὸν ἅγιο ἀσκητὴ νὰ ὠφεληθοῦν ἀπὸ τὰ πύρινα κηρύγματά του. Χιλιάδες ἄνθρωποι βρῆκαν παρηγοριὰ καὶ μεταστροφὴ τῆς ζωῆς τους στὸ Χριστὸ ἀπὸ τὰ λόγια του Παταπίου.
Στὴ Μονὴ αὐτὴ ἔζησε ὅλη τὴν ὑπόλοιπη ζωή του, μὲ ἄσκηση καὶ διακονία τῶν ἀδελφῶν του. Δὲ γνωρίζουμε πόσα χρόνια ἔζησε. Ἐπίσης δὲ γνωρίζουμε τὸ χρόνο τῆς κοίμησής του. Κοιμήθηκε εἰρηνικὰ καὶ τάφηκε στὴ Μονή του. Μετὰ τὴν ἐκταφῇ τοῦ σκηνώματός του διαπιστώθηκε ἡ ἀφθαρσία του. Μάλιστα συνοδεύτηκε καὶ ἀπὸ τὴν ἐπιτέλεση πολλῶν θαυμάτων.
Στὰ 536 καταστράφηκε ἀπὸ ἄγνωστη αἰτία ἡ Μονή. Ὁ συνασκητής του ἅγιος Βάρας διέσωσε τὸ σκήνωμα τοῦ ἁγίου Παταπίου, τὸ ὁποῖο μετέφερε στὴ Μονή του, τὴ Μονὴ Πέτρας, ὅπου ἔμεινε σὲ αὐτὴ ὡς τὰ χρόνια τῶν Παλαιολόγων. Μάλιστα οἱ Παλαιολόγοι εἶχαν θέσει ὑπὸ τὴν προστασία τους τὸ τίμιο λείψανο. Μεγάλη τιμὴ ἀπέδιδε σὲ αὐτὸ ἡ Αὐγούστα Ἑλένη Παλαιολόγου, σύζυγος τοῦ αὐτοκράτορα Μανουὴλ Β’ Παλαιολόγου καὶ μητέρα τοῦ τελευταίου βυζαντινοῦ αὐτοκράτορα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Παρενθετικὰ ἀναφέρουμε πὼς ἡ Ἑλένη Παλαιολόγου στὰ τέλη τῆς ζωῆς της ἀσπάσθηκε τὸ μοναχισμὸ καὶ μᾶς εἶναι γνωστὴ ὡς ἁγία Ὑπομονή.
Μετὰ τὴν πτώση της Βασιλεύουσας καὶ τὸν ἡρωικὸ θάνατο τοῦ Κωνσταντίνου Παλαιολόγου (1453), ἀπὸ τοὺς βάρβαρους Ὀθωμανούς, ὅσοι εὐγενεῖς σώθηκαν ἀπὸ τὶς σφαγὲς ἐγκατέλειψαν τὴν Πόλη. Μεταξὺ αὐτῶν ἦταν καὶ ὁ ἀνεψιὸς τῆς ἁγίας Ὑπομονῆς, Ἀγγελὴς Νοταράς, ὁ ὁποῖος ἔφυγε γιὰ τὴν Ἑλλάδα. Μαζὶ τοῦ πῆρε καὶ τὸ ἱερὸ λείψανο τοῦ ἁγίου Παταπίου, νὰ μὴν πέσει στὰ χέρια τῶν ἀντιχρίστων κατακτητῶν.
Κατέφυγε στὴν Κορινθία καὶ ἔκρυψε τὸν πολύτιμο θησαυρό του σὲ μιὰ ἀπόκρημνη πλαγιὰ τῶν Γερανίων Ὀρέων, πάνω ἀπὸ τὸ σημερινὸ Λουτράκι. Τὸ τοποθέτησε βαθιὰ σὲ σπήλαιο, ὅπου τὸ ἐντοίχισε. Τὸ δὲ σπήλαιο εἶχε μεταβάλει σὲ προσωπικό του ἀσκητήριο. Ἂν καὶ μαρτυρίες λένε ὅτι πέριξ τοῦ σπηλαίου ὑπῆρχε ἤδη ἀσκητήριο μοναχῶν ἀπὸ τὸν 11ο αἰῶνα. Ἀργότερα τὸ ἀσκητήριο ἐρήμωσε καὶ ξεχάστηκε ἡ ὕπαρξη ἐκεῖ τοῦ ἱεροῦ λειψάνου.
Γιὰ τετρακόσια χρόνια τὸ ἱερὸ λείψανο ἔμεινε κρυμμένο στὴ σπηλιά, χωρὶς νὰ γνωρίζει κανένας τὴν ὕπαρξή του. Στὰ 1904 ἀνακαλύφτηκε τυχαῖα ἀπὸ λειτουργὸ ἱερέα, ποὺ τελοῦσε τὴ Θεία Λειτουργία στὸ σπήλαιο. Μαζὶ μὲ τὸ ἄφθορο καὶ εὐωδιάζον σκήνωμα τοῦ ἁγίου Παταπίου βρέθηκε καὶ ἡ τίμια κάρα τῆς ἁγίας Ὑπομονῆς. Ὅμως δυστυχῶς πιστοὶ κάτοικοι τῆς περιοχῆς ἄρχισαν νὰ τεμαχίζουν τὸ ἱερὸ λείψανο καὶ νὰ παίρνουν γιὰ φυλακτὸ κομμάτια του. Ὁ εὐλαβὴς ἱερέας ἀπὸ τὸ Λουτράκι Κωνσταντῖνος Σουσάνης, ζήτησε τὴν ἄδεια τοῦ ἐπισκόπου καὶ πῆρε στὸ σπίτι του τὸ λείψανο τοῦ ἁγίου, νὰ τὸ προστατέψει ἀπὸ τοὺς βάνδαλους πιστούς.
Στὰ 1952 ὁ ἱερέας Νεκτάριος Μαρμαρινός, ἵδρυσε πέριξ τοῦ σπηλαίου, Ἱερὰ Μονὴ καὶ φρόντισε τὴν ἐπιστροφὴ τοῦ ἱεροῦ λειψάνου στὸν τόπο τῆς εὑρέσεώς του. Ἡ ἐπίσημη ἵδρυση τῆς Μονῆς ἔγινε τὴν 1η Αὐγούστου 1952, ἀπὸ τὸν τότε Μητροπολίτη Κορινθίας Προκόπιο Τζαβάρα. Πρώτη δὲ ἡγουμένη ἔγινε ἡ γερόντισσα Συγκλητική. Ἡ ἀδελφότητα τῆς Μονῆς φρόντισε τὰ τελευταῖα χρόνια νὰ κτιστεῖ, στὸν κακοτράχαλο καὶ ἀπόκρημνο τόπο ἐντυπωσιακὸ συγκρότημα, τοῦ καθολικοῦ, τῶν παρεκκλησίων, κελιὼν καὶ ἄλλων χώρων.
Ἡ ἱερὰ Μονὴ δεσπόζει σήμερα στὰ νοτιοδυτικὰ Γεράνια Ὄρη, 650 μέτρα πάνω ἀπὸ τὴ θάλασσα καὶ τὴν πασίγνωστη λουτρόπολη τοῦ Λουτρακίου. Ἡ μοναστικὴ ἀδελφότητα ἀποτελεῖται ἀπὸ σαράντα περίπου μοναχές, οἱ ὁποῖες ἐπιτελοῦν ἕνα σπουδαῖο πνευματικὸ καὶ φιλανθρωπικὸ ἔργο.
Χιλιάδες εἶναι οἱ προσκυνητές, ποὺ συρρέουν ὅλες τὶς ἐποχὲς στὴν Ἱερὰ Μονὴ γιὰ νὰ δοξάσουν τὸ Θεό, νὰ τιμήσουν τὸν ἅγιο Πατάπιο καὶ νὰ προσκυνήσουν τὸ χαριτόβρυτο λείψανό του, τὸ ὁποῖο ἐπιτελεῖ πάμπολλα θαύματα, σὲ ὅσους τὸν ἐπικαλοῦνται μὲ πίστη καὶ εὐλάβεια. Ἰδιαίτερα θεραπεύει τὴ νόσο τοῦ καρκίνου. Ἡ μνήμη του τιμᾶται στὶς 8 Δεκεμβρίου.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Θείας κλήσεως, ἰχνηλατήσας, ἐκ νεότητος, τᾶς ἐπιδόσεις, δι’ ἀσκήσεως τῷ κόσμῳ ἐξέλαμψας, καὶ δοξασθεῖς ἀπαθείας ταὶς χάρισι, πάθη ποικίλα ἴασαι Πατάπιε, Πάτερ Ὅσιε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἠμὶν τὸ μέγα ἔλεος.
Κοντάκιον
Τὸν ναόν σου Ἅγιε, πνευματικὸν ἰατρεῖον, οἱ λαοὶ εὑράμενοι, μετὰ σπουδῆς προσιόντες, ἴασιν τῶν νοσημάτων λαβεῖν αἰτοῦνται, λύσιν τε, τῶν ἐν τῷ βίῳ πλημμελημάτων· σὺ γὰρ πάντων τῶν ἐν ἀνάγκαις, προστάτης ὤφθης, Πατάπιε Ὅσιε.
ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
8 Δεκεμβρίου 2025 ἑορτάζουν:
ΠΡΟΕΟΡΤΙΑ ΣΥΛΛΗΨΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΥΠΟ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΑΝΝΗΣ
Ὅσιος Πατάπιος
Ἅγιοι Σωσθένης, Κηφάς, Ἀπολλώς, Τυχικός, Καῖσαρ καὶ Ἐπαφρόδιτος οἱ Ἀπόστολοι ἐκ τῶν Ἑβδομήκοντα
Ὅσιος Σωφρόνιος ἐπίσκοπος Κύπρου
Ἅγιος Ἀέρος ὁ ἀρχιεπίσκοπος
Ὅσιος Παρθένιος ὁ ἐν Χίῳ