Τοῦ Λάμπρου Κ. Σκόντζου
Θεολόγου – Καθηγητοῦ
Ὁ Κύριός μας κάλεσε δώδεκα ἄνδρες γιὰ νὰ σχηματίσει τὴν ὁμάδα τῶν ἀποστόλων, οἱ ὁποῖοι ἔμελλαν νὰ συνεχίσουν τὸ ἀπολυτρωτικὸ Τοῦ ἔργο. Ὁ ἀριθμὸς δώδεκα δὲν εἶναι τυχαῖος, ἀλλὰ ἔχει βαθύτατο συμβολισμό. Στοὺς Ἑβραίους ὁ χρόνος εἶχε δώδεκα μῆνες καὶ τὸ ἡμερονύκτιο δώδεκα ὧρες (Ἰωαν.11,9), συμβολίζοντας τὴν πληρότητα τοῦ χρόνου. Ὁ Ἰακώβ – Ἰσραήλ, εἶχε δώδεκα παιδιὰ (Γέν.35,22 – 27). Τὸ Ἰσραὴλ ἀποτελοῦνταν ἀπὸ δώδεκα φυλὲς (Γέν.49,28). Ἀλλὰ καὶ Ὁ Χριστὸς κάλεσε ὡς μαθητὲς Τοῦ δώδεκα ἄνδρες (Μάτθ.10,1). Μάλιστα τοὺς προμήνυσε ὅτι στὴ βασιλεία Του θὰ στηθοῦν δώδεκα θρόνοι, νὰ καθίσουν οἱ δώδεκα μαθητές Του νὰ κρίνουν τις δώδεκα φυλὲς τοῦ Ἰσραὴλ (Μάτθ.19,28.Λουκ.22,30.Αποκ.5,10).
Ὁ παλιὸς Ἰσραὴλ ἀποτελοῦνταν ἀπὸ τὶς δώδεκα φυλές, τῶν ἀντίστοιχων δώδεκα γιῶν τοῦ Ἰακώβ, ὁ ὁποῖος εἶχε λάβει ἀπὸ τὸ Θεό την προσηγορία Ἰσραὴλ (Γέν.28.10). Ἀλλὰ ἡ ἀποστολὴ τοῦ παλιοῦ Ἰσραὴλ ἔληξε, μὲ τὴν περάτωση τοῦ ἐπὶ γῆς σωτηριώδους ἔργου τοῦ Χριστοῦ. Ἐπάνω στὸν φρικτὸ Γολγοθᾶ συνήφθη ἡ νέα καὶ αἰώνια διαθήκη μεταξὺ τοῦ Θεοῦ καὶ ἀνθρώπου μὲ τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ, θέτοντας τέλος στὴν παλιὰ διαθήκη, ἡ ὁποία εἶχε συναφθεῖ στὸ Σινᾶ (Ἐβρ.8,6). Τὴ θέση τοῦ παλιοῦ Ἰσραὴλ πῆρε πιὰ ὁ νέος Ἰσραὴλ τοῦ Θεοῦ, ὁ νέος λαὸς τοῦ Θεοῦ τῆς χάριτος, ἡ Ἐκκλησία, ἡ ὁποία συμπεριλαμβάνει ὁλόκληρη τὴν ἀνθρωπότητα. Ἔτσι ἔπρεπε νὰ ἀντιπροσωπευτεῖ ἀπὸ ἀντίστοιχους σὲ ἀριθμὸ ἀποστόλους.
Ὁ Ματθίας δὲν ἀναφέρεται στοὺς καταλόγους τῶν ἀποστόλων, ἀλλά, γιὰ πρώτη φορὰ στὸ 1ο κεφάλαιο τοῦ Βιβλίου τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων.
Μετὰ τὴν προδοσία καὶ τὴν ἔκπτωση τοῦ Ἰούδα Ἰσκαριώτη μειώθηκε ὁ ἀριθμὸς τῶν ἀποστόλων καὶ ἔπρεπε νὰ ἀναπληρωθεῖ ἡ θέση τοῦ προδότη μαθητῆ. Γι’ αὐτό, ἀμέσως μετὰ τὴν Ἀνάληψη συγκεντρώθηκαν οἱ ἀπόστολοι καὶ μαζὶ περίπου 120 μαθητὲς ἀπὸ τὸν εὐρύτερο κύκλο τῶν μαθητῶν τοῦ Χριστοῦ, γιὰ νὰ συμπληρώσουν τὸν ἀριθμὸ δώδεκα, προφανῶς, κατὰ παραγγελία τοῦ Κυρίου, πρὶν ἀναληφτεί.
Κατὰ προτροπὴ τοῦ Πέτρου «ἔστησαν δύο ἄνδρες, τὸν Ἰωσὴφ τὸν καλούμενον Βαρσαββάν, ὀς ἐπεκλήθη Ἰοῦστος, καὶ Ματθίαν, καὶ προσευξάμενοι εἶπον σὺ Κύριε, καρδιογνώστα πάντων, ἀνάδειξον ὃν ἐξελέξω ἐκ τούτων τῶν δύο ἕνα, λαβεῖν τὸν κλῆρον τῆς διακονίας ταύτης καὶ ἀποστολῆς, ἐξ’ ᾖς παρέβη Ἰούδας πορευθῆναι εἰς τὸν τόπον τὸν ἴδιον» (Πράξ.1,23-26). Ἔριξαν λοιπὸν κλήρους. «Ὁ κλῆρος ἔπεσεν ἐπὶ Ματθίαν, καὶ συγκατεψηφίσθη μετὰ τῶν ἕνδεκα ἀποστόλων» (Πράξ.1,26).
Δὲν ἔχουμε δυστυχῶς ἄλλες πληροφορίες γιὰ τὴν κατοπινὴ δράση τοῦ ἀποστόλου Ματθία. Μάλιστα ἀκόμα καὶ τὸ ὄνομά του συγχέεται ἀπὸ κάποιους. Ἡ συριακὴ ἔκδοση τῆς ἱστορίας του Εὐσεβίου ὀνομάζει τον Ματθία ὡς Τολμάϊ. Ὁ Κλήμης ὁ Ἀλεξανδρέας τὸν ἀποκαλεῖ Ζακχαῖο, κάποιοι ἄλλοι Βαρνάβα.
Ὅπως ἀναφέρει ὁ βυζαντινὸς συγγραφέας Κάλλιστος Ξανθόπουλος, ὁ Ματθίας διάλεξε νὰ κηρύξει ἀρχικὰ τὸ Εὐαγγέλιο στὴν Ἰουδαία καὶ κατόπιν πῆγε στὴν Αἰθιοπία.
Ἀλλὰ δὲν πρόκειται γιὰ τὴν σημερινὴ Αἰθιοπία τῆς Ἀφρικῆς, ἀλλὰ γιὰ μιὰ ὁμώνυμη περιοχή του Καυκάσου, ταυτισμένη μὲ τὴν μυθικὴ Κολχίδα, ἡ ὁποία σήμερα βρίσκεται στὴν σημερινὴ Γεωργία. Ἐκεῖ κήρυξε τὸ Εὐαγγέλιο μὲ θέρμη καὶ ζῆλο, μεταστρέφοντας πολλοὺς εἰδωλολάτρες στὸ Χριστό. Οἱ φανατικοὶ ἱερεῖς τῶν εἰδώλων τὸν συκοφάντησαν στὶς ἀρχές, καὶ ἐκεῖνες τὸν παρέδωσαν στὸν μανιασμένο εἰδωλολατρικὸ ὄχλο, οἱ ὁποῖοι τὸν σταύρωσαν. Οἱ Γεωργιανοὶ εὐλαβοῦνται τὸν ἅγιο Ματθία, ὡς φωτιστῇ τους καὶ ἐπιδεικνύουν σημεῖο στὸ σωζόμενο ρωμαϊκὸ φρούριο Γκόνιο (στὴν ἀρχαία πόλη Ἄψανθος), στὴ σημερινὴ Ἀζαρία, τὸν τόπο τῆς ταφῆς του.
Σὲ σωζόμενο ἀρχαῖο κείμενο μὲ τίτλο: «Σύνοψη τοῦ Δωρόθεου», ἀναφέρεται πὼς ὁ Ματθίας κήρυξε τὸ Εὐαγγέλιο σὲ βάρβαρους καὶ ἀνθρωποφάγους, στὸ ἐσωτερικό της Αἰθιοπίας, ὅπου βρίσκεται τὸ λιμάνι του Ὕσσου, στὶς ἐκβολὲς τοῦ ποταμοῦ Φάση. Πέθανε στὴ Σεβαστούπολη, καὶ τάφηκε ἐκεῖ, κοντὰ στὸ ναὸ τοῦ «θεοῦ» Ἥλιου. Σὲ ἄλλο σωζόμενο κοπτικὸ κείμενο, ποὺ τιτλοφορεῖται «Πράξεις τοῦ Ἀνδρέα καὶ τοῦ Ματθία», τοποθετεῖται ἡ δράση του, παρόμοια, στὴν «πόλη των κανίβαλων» στὴν Αἰθιοπία.
Σύμφωνα μὲ ἄλλη παράδοση ὁ Ματθίας λιθοβολήθηκε στὴν Ἱερουσαλὴμ ἀπὸ τοὺς Ἰουδαίους καὶ στὴ συνέχεια ἀποκεφαλίστηκε. Κατὰ τὸν Ἱππόλυτο Ρώμης, ὁ Ματθίας πέθανε σὲ βαθιὰ γεράματα στὴν Ἱερουσαλήμ.
Εἶναι σημαντικὴ ἡ παρατήρηση τοῦ Κλήμεντα τοῦ Ἀλεξανδρέα, ὁ ὁποῖος στὸ ἔργο του «Στρωματεὶς» (vi.13)ἀνφέρει τὰ ἑξῆς, γιὰ τὸν ἅγιο ἀπόστολο Ματθία: «Δὲν ἔγιναν ἀπόστολοι μόνο καὶ μόνο ἐπειδὴ ἐπιλέχτηκαν γιὰ τὴν ἰδιαιτερότητα τῆς φύσης τους, ἀφοῦ καὶ ὁ Ἰούδας ἐπελέγη μαζί τους. Ἀλλὰ ἦταν ἱκανοὶ νὰ γίνουν ἀπόστολοι, γιατί ἐπιλέχτηκαν ἀπὸ αὐτὸν ποὺ προβλέπει ἀκόμα καὶ ἀπώτερα προβλήματα. Μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο ὁ Ματθίας, ποὺ δὲν ἐπελέγη μαζί τους, μόλις ἀπέδειξε μὲ τὴν ἀξία τοῦ ὅτι ἀξίζει νὰ γίνει ἀπόστολος, ἀναπλήρωσε τὸν Ἰούδα».
Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 9 Αὐγούστου.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Θείω Πνεύματι, κεκληρωμένος, συνεπλήρωσας, τῶν Ἀποστόλων, τὴν δωδεκάριθμον φάλαγγα ἔνδοξε, μεθ’ ὧν κηρύξας τοῦ Λόγου τὴν κένωσιν, ἐθαυμαστώθης Ματθία Ἀπόστολε. Ἀλλὰ πρέσβευε, δοθήναι τοὶς σὲ γεραίρουσι, πταισμάτων ἱλασμὸν καὶ μέγα ἔλεος.
Κοντάκιον
Ἦχος δ’. Ἐπεφάνης σήμερον.
Φωταυγὴς ὡς ἥλιος, εἰς πάντα κόσμον, ἐξελθὼν ὁ φθόγγος σου, καταφωτίζει τῶν ἐθνῶν, τὴν Ἐκκλησίαν ἐν χάριτι, θαυματοφόρε, Ματθία Ἀπόστολε.
ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
9 Αὐγούστου 2025 ἑορτάζουν:
Ἅγιος Ματθίας ὁ Ἀπόστολος
Ἅγιοι Δέκα Μάρτυρες ποὺ μαρτύρησαν στὴ Χάλκη
Ἅγιος Ἀντωνίνος ἀπὸ τὴν Ἀλεξάνδρεια
Ὅσιος Ψόης
Ἅγιος Κωνσταντῖνος Α’ Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης
Εὕρεση τῆς Ἀχειροποιήτου Εἰκόνος τοῦ Χριστοῦ στὰ Καμουλιανά
Ἅγιος Εὐθύμιος Μητροπολίτης Ρόδου ὁ Ἱερομάρτυρας
Ἀνάμνηση τῶν Ἐγκαινίων τοῦ Ναοῦ τῶν Ἁγίων Ζωῆς καὶ Ἑσπέρου ἐν τῷ Δευτέρω
Ὅσιος Γερμανὸς ὁ ἐν Ἀλάσκᾳ